Kategoria: Mini artykuł

Jolanta Wnuk i Leszek Jodliński

Muzeum w Gliwicach

Publikacja będąca próbą opisania współczesnego stanu witraży znajdujących się w gliwickich kamienicach, willach i budynkach użyteczności publicznej pochodzących z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku.

Pierwsze prace dokumentacyjne gliwickich witraży z tego okresu, znajdujących się poza obiektami sakralnymi, podjęte zostały w latach 70. XX wieku. Efekty ówczesnych badań, a także badań prowadzonych w latach 2004-2006 stały się treścią niniejszej publikacji.

Odrodzenie sztuki witrażowniczej na Śląsku nastąpiło się w 2. połowie XIX wieku. Częścią tego zjawiska są witraże zdobiące gliwickie kamienice, wille i gmachy użyteczności publicznej. Witraże stały się, w okresie objętym zainteresowaniem publikacji, ważnym elementem dekoracyjnym wykorzystywanym w architekturze świeckiej. Stanowiły stylowe dopełnienie wystroju bogatych kamienic i willi, pojawiały się jako dekoracja nawet w budownictwie czynszowym. Pełniły szczególną rolę w gmachach użyteczności publicznej, podkreślając ich funkcje społeczne. Pozostawały w harmonii stylowej bądź kontraście z architekturą obiektu, którego były częścią. Były wyznacznikiem prestiżu, określały strefy reprezentacyjne budynku, organizując na przykład przestrzeń klatek schodowych.

Wydany przez Muzeum w Gliwicach katalog ilustruje te zjawiska, ukazując jednocześnie piękno i walory artystyczne witraży w gliwickich obiektach architektury świeckiej.

Publikacja została poszerzona o prezentację cyfrowej rekonstrukcji zniszczonych witraży z Domu Przedpogrzebowego na cmentarzu żydowskim przy ul. Poniatowskiego w Gliwicach.

Wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
Zapraszamy do dnia 31 marca 2011 roku

12 najpiękniejszych obiektów w z liczącej ponad 50 dzieł kolekcji secesyjnego szkła czeskiego można oglądać na wystawie w muzealnym Skarbcu. Wśród nich są niezwykle oryginalny wazon z muszlami z firmy „Johann Lötz Witwe”, oplatane szklanymi nićmi naczynia wyprodukowane przez „Pallme König & Habel” i szkła o niezwykłych formach z firm: „Wilhelm Kralik Sohn” i „Joseph Ridskopf’s Sohne”.

Na wystawie można będzie zobaczyć m.in. szkła z huty i rafinerii szkła „Johann Lötz Witwe” z Klostermühle (Klášteský Mlýn w Czeskim Lesie), która wniosła największy wkład do rozwoju nowego stylu w szklarstwie czeskim.

Przez 70 lat na wiernych przychodzących do kościoła św. Jakuba w Montgeron we Francji spoglądał z witraży Hitler, przedstawiony jako zabijający patrona kościoła Herod. Wyszło to na jaw dopiero teraz.

Herod Agryppa I, który zabija św. Jakuba Większego, apostoła i męczennika, ma na witrażu kościoła we francuskim Montgeron twarz Hitlera. Postać ma  fryzurę wodza III Rzeszy, ale charakterystyczny wąsik zasłania ramieniem.

Witraż powstał w lipcu 1941 roku, kiedy Francja znajdowała się pod okupacją niemiecką. Jego autorami było dwóch braci Maumejean, Jose i Carl, którzy w swoich pracach chętnie posługiwali się nawiązaniami do polityki.

Umieszczenie Hitlera w witrażu było więc artystycznym i religijnym symbolem oporu Francuzów wobec okupanta. Kiedy weźmie się to pod uwagę, staje się jasne, dlaczego witraż z Hitlerem nie był sławny już 70 lat temu. Gdyby tak się stało, jego twórcy z pewnością musieliby się szybko żegnać z życiem, a kościół by zburzono.

Bardzo niewiele osób zauważyło [Hitlera – przyp.red.] w ciągu tych lat – twierdzi miejscowy historyk Renaud Arpin.

Hitlera w witrażu dopatrzył się na początku tego miesiąca dziennikarz (źródła nie podają jego nazwiska), a kiedy postanowił zbadać sprawę, proboszcz parafii potwierdził jego spostrzeżenia.