Gliwickie witraże. Witraże z końca XIX i początku XX wieku w architekturze profanum Gliwic

Jolanta Wnuk i Leszek Jodliński

Muzeum w Gliwicach

Publikacja będąca próbą opisania współczesnego stanu witraży znajdujących się w gliwickich kamienicach, willach i budynkach użyteczności publicznej pochodzących z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku.

Pierwsze prace dokumentacyjne gliwickich witraży z tego okresu, znajdujących się poza obiektami sakralnymi, podjęte zostały w latach 70. XX wieku. Efekty ówczesnych badań, a także badań prowadzonych w latach 2004-2006 stały się treścią niniejszej publikacji.

Odrodzenie sztuki witrażowniczej na Śląsku nastąpiło się w 2. połowie XIX wieku. Częścią tego zjawiska są witraże zdobiące gliwickie kamienice, wille i gmachy użyteczności publicznej. Witraże stały się, w okresie objętym zainteresowaniem publikacji, ważnym elementem dekoracyjnym wykorzystywanym w architekturze świeckiej. Stanowiły stylowe dopełnienie wystroju bogatych kamienic i willi, pojawiały się jako dekoracja nawet w budownictwie czynszowym. Pełniły szczególną rolę w gmachach użyteczności publicznej, podkreślając ich funkcje społeczne. Pozostawały w harmonii stylowej bądź kontraście z architekturą obiektu, którego były częścią. Były wyznacznikiem prestiżu, określały strefy reprezentacyjne budynku, organizując na przykład przestrzeń klatek schodowych.

Wydany przez Muzeum w Gliwicach katalog ilustruje te zjawiska, ukazując jednocześnie piękno i walory artystyczne witraży w gliwickich obiektach architektury świeckiej.

Publikacja została poszerzona o prezentację cyfrowej rekonstrukcji zniszczonych witraży z Domu Przedpogrzebowego na cmentarzu żydowskim przy ul. Poniatowskiego w Gliwicach.