Tag: średniowieczne witraże

Średniowieczne witraże w katedrze w León

Opublikowano przez

Hiszpańska katedra Santa Maria de la Regla, to najsłynniejszy zabytek miasta León. Wyróżniają ją przede wszystkim niesamowite, średniowieczne witraże. Świątynia powstała w XII wieku i wzniesiona jest w stylu gotyku klasycznego, który przypomina gotyk francuski. Jest to trzecia w kolejności budowy katedra, reprezentująca ten styl w Hiszpanii.

Katedra w León nie należy do największych świątyń w Hiszpanii, dlatego też ilość oraz wielkość znajdujących się w niej witraży, robi tak niesamowite wrażenie na odwiedzających. Znajduje się tam 125 okien oraz trzy rozety, których łączna powierzchnia wynosi 1764 m². Rozety, nazywane gotyckimi oczami, mają po 8 metrów średnicy. To drugi co do wielkości zespół witraży na całym świecie, więcej jest ich jedynie we francuskiej katedrze w Chartres. Ta imponująca ilość kolorowego szkła sprawia, że wnętrze świątyni zatopione jest w wielobarwnych, mistycznych refleksach przesączającego się przez szyby światła.

Tematyka oraz rozmieszczenie poszczególnych scen, miały na celu przemawiać do wiernych. Wyraźnie widoczna jest hierarchizacja. Najwyżej umieszczono sceny związane z tematyką niebiańską. W środkowych kondygnacjach ukazano szlacheckie herby oraz symbole związane z ówczesnym kościołem, natomiast najniższe przedstawienia odnoszą się do prostego życia zwykłych ludzi i spraw bardziej przyziemnych. Również usytuowanie poszczególnych witraży w odpowiednich częściach świątyni nie jest przypadkowe. Na północnej stronie znajdują się witraże obrazujące sceny ze Starego Testamentu. Ich barwy są stonowane i wywarzone. Po południowej stronie świątyni, gdzie wpada znacznie więcej światła, okna otrzymały znacznie żywsze i cieplejsze kolory. Zachwycająca, wielka rozeta ukazuje Matkę Boską w otoczeniu dwunastu aniołów.

Imponującą ilość, wielkość, przemyślana kompozycja, a także olbrzymi rozmach, z jakim zostały wykonane witraże katedry w León, czynią z nich niezwykłe dzieła sztuki, na skalę światową. Ich ogromna wartość wiąże się również z tym, że w znacznej większości pochodzą z XIII i XIV wieku. Ich przemyślane rozmieszczenie nadaje wnętrzu, niezwykły, mistyczny klimat, który sprzyja kontemplacji i modlitwie. Ciekawa i oryginalna ikonografia wiele mówi o czasach, w których powstała. Wyraźnie można dostrzec hierarchizację średniowiecznego społeczeństwa, które znajdowało się pod wpływem hiszpańskiego kleru.

Witraże w katedrze w Mediolanie

Opublikowano przez

Gotycka katedra pod wezwaniem Narodzin Najświętszej Marii Panny w Mediolanie, zalicza się nie tylko do najbardziej znanych, ale też największych świątyń na całym świecie. Jej początki sięgają VI wieku, kiedy w tym miejscu znajdowały się dwie niewielkie budowle – bazylika pod wezwaniem św. Tekli, oraz wczesnochrześcijańska katedra Santa Maria Maggiore. Obecna świątynia swój początek miała w XIV wieku, jednak budowa ciągnęła się przez stulecia, a ostatnie elementy dodano dopiero w 1965 roku. Katedra w Mediolanie była świadkiem ważnych wydarzeń historycznych – tutaj Napoleon koronował się na króla Włoch, a najsłynniejszą postacią z nią związaną był św. Karol Boromeusz – arcybiskup Mediolanu, który został tu pochowany.

Do popularności katedry przyczyniają się również jej niesamowite, zdobiące wnętrze witraże, które należą do największych na świecie. Niektóre z nich pochodzą z XIX wieku, ale najstarsze sięgają czasów pierwszych lat wznoszenia świątyni. Są to dwa okna w prawym ramieniu transeptu przedstawiające św. Jakuba i św. Katarzynę Aleksandryjską oraz okazały witraż w prawym ramieniu transeptu z wizerunkiem św. Katarzyny ze Sieny. Niewiele młodsze są trzy witraże po prawej stronie nawy oraz dwa przeciwległe, znajdujące się przy wejściu do ambitu.

Większość mediolańskich witraży przedstawia sceny biblijne. Duże okno ilustrujące życie Jezusa od momentu Zwiastowania do Ukrzyżowania znajduje się z prawej strony kościoła, przy zachowanych starych konfesjonałach. Podzielone jest ono na wiele małych, prostokątnych kwater, z których każda obrazuje inne wydarzenie z życia Zbawiciela. Scena przedstawiająca wiszącego na krzyżu Chrystusa została ulokowana w takim miejscu, że wpadające w pogodny dzień promienie słoneczne otaczają jego postać, oświetlając ją i nadając przedstawieniu Ukrzyżowania mistyczny charakter.

Ciekawy jest również umieszczony w prezbiterium, na tyłach ołtarza, witraż przedstawiający Adama i Ewę opuszczających Eden. Według miejscowej legendy pierwsi ludzie zaraz po wygnaniu z raju udali się do Mediolanu, aby tam kupić sobie ubrania.

Wypełnione licznymi, ogromnych rozmiarów witrażami wnętrze mediolańskiej katedry, to niezwykłe miejsce, które warto zobaczyć na własne oczy. Ukazane w nich biblijne wydarzenia przedstawiono bardzo szczegółowo, a żywe, nasycone barwy sprawiają, że wnętrze świątyni mieni się różnokolorowym światłem. Dodatkowo okna katedry są okresowo podświetlane (np. podczas świąt), dzięki czemu niesamowite bogactwo witraży można podziwiać także na zewnątrz budowli.

Witraże w kościele św. Wawrzyńca w Norymberdze

Opublikowano przez

Norymberga nazywana bywa miastem kościołów. Jedną z jej najokazalszych i najważniejszych świątyń jest gotycka bazylika pod wezwaniem św. Wawrzyńca, znajdująca się w historycznej części miasta, tuż przy placu nazwanym od imienia tego samego świętego. Budowla sięga swoją historią czasów romańskich. Aktualnie należy do kościoła ewangelickiego. Choć podczas II wojny światowej miasto doświadczyło wielu zniszczeń, we wnętrzu budowli zachowało się wiele dzieł sztuki pochodzących w dużej mierze z XIV-XVI wieku. Ich fundatorami byli bogaci mieszczanie, władcy oraz duchowni, a wykonawcami najznakomitsi artyści tamtych czasów, pośród których wymienić można m.in. Wita Stwosza. Wśród cennych zabytków sztuki sakralnej zachowała się ciekawa kolekcja XV-wiecznych witraży. Składa się na nią siedem sporych rozmiarów okien.

Ogromne okno we wschodniej części prezbiterium wypełnia okazały witraż przedstawiający cesarza Fryderyka III Habsburga z małżonką Eleonorą w otoczeniu rodziny. Na witrażu przedstawiono również herby ziem należących wtedy do dynastii Habsburskiej. W górnej części okna widoczne są sceny z życia cesarza Konstantyna Wielkiego. Witraż ten, nazywany cesarskim pochodzi z lat 1476-77, a jego projektantem był Michael Wolgemut.

Witraż Knorra upamiętnia jednego z proboszczów kościoła św. Wawrzyńca, Petrusa Knorra. Jego postać ukazano w dolnej części okna. Towarzyszą mu przedstawienia pary cesarskiej Henryka i Kunegundy oraz święci męczennicy Szczepan i Wawrzyniec.

Innego proboszcza, Konrada Konhofera również upamiętniono w witrażu, w otoczeniu św. Wawrzyńca, Sebalda, Deocarusa, a także czterech Doktorów Kościoła. Na witrażu ukazano również żywot świętej Katarzyny Aleksandryjskiej.

Kolejny witraż został ufundowany przez Sebalda i Piotra Rieterów. Okno było ich podziękowaniem za pielgrzymkę do Ziemi Świętej, która odbyli w 1479 roku. Fundatorzy byli również pomysłodawcami programu ikonograficznego, na który składają się sceny z historii Mojżesza.

Witraż będący fundacją Petera Wolckammera pochodzi z 1480 roku. Fundatora przedstawiono ze świętymi Jerzym i Sebastianem. W górnej części widoczny jest Chrystus jako Vir Dolorum. Uzupełnieniem kompozycji jest Drzewo Jessego.

W nawie południowej znajdują się dwa okna zaprojektowane przez Albrechta Dürera i jego uczniów. Zostały one wykonane około 1506 roku. Witraż Löffelholzów ukazuje sceny Zwiastowania, Bożego Narodzenia i Pokłon Trzech Króli. Na witrażu Schmidtmayerów przedstawiono żywot św. Wawrzyńca. Oba okna uzupełnione zostały herbami rodów.

Szklany Dom w Katedrze w Akwizgranie

Szklany Dom w Katedrze w Akwizgranie

Opublikowano przez

Wspaniałe witraże kaplicy Sainte Chapelle w Paryżu stały się wzorcem dla innego, wyjątkowego  dzieła sztuki, jakim jest Szklany Dom w Katedrze w Akwizgranie.

Katedra Najświętszej Maryi Panny w Akwizgranie, w Niemczech to niezwykła świątynia wybudowana zgodnie z zasadami kanonu karolińskiego. Głównym architektem, który stworzył plany budowli oraz nadzorował jej budowę był Odo z Metzu. Katedra powstawała jednak de facto na przestrzeni 1000 lat.

Świątynia w Akwizgranie to jedna z nielicznych budowli, jakie zostały wykonane zgodnie z zasadami charakterystycznymi dla sztuki karolińskiej i przetrwały do czasów współczesnych. Miejsce to jest sławne, ponieważ w budowli tej przechowywane są niezwykle cenne relikwie Jana Chrzciciela, Jezusa i Maryi z Nazaretu.

Katedra w Akwizgranie składa się z trzech części: dawnej, ośmiokątnej kaplicy pałacowej króla Karola Wielkiego, romańskiego westwerku oraz gotyckiego prezbiterium- chóru. Wysoki, gotycki chór katedry w Akwizgranie został dobudowany do karolińskiej, ośmiokątnej kaplicy. Stylistyka architektoniczna pomieszczenia została zainspirowana wyglądem średniowiecznej kaplicy Sainte Chappelle w Paryżu. Budowla jest swoistym, szklanym relikwiarzem, w którym znajdują się cenne szczątki.

W 1978 roku Katedra znalazła się na liście światowego dziedzictwa kulturowego  UNESCO. Jest pierwszą budowlą w Niemczech, jaka dostąpiła tego zaszczytu oraz jedną z trzech pierwszych wpisanych do tego rejestru w Europie.

 

Szklany Dom w Katedrze w Akwizgranie to jeden z wielu powodów, dla których warto odwiedzić zachodnią część Niemiec.

 

Każda z części katedry w Akwizgranie została wzniesiona w innym stylu architektonicznym, co samo w sobie jest interesujące dla pasjonatów sztuki i historii architektury.

Gotycki chór, dobudowany do kaplicy w latach 1355-1414 wyróżniają wspaniałe witraże pokrywające całe ściany, tak jak to ma miejsce w słynnej, wspomnianej już kaplicy w Paryżu. Pomieszczenie chóru w katedrze w Akwizgranie ma 37 metrów długości, 21 metrów szerokości oraz  33 metry wysokości. Jest o kilka metrów wyższe niż ośmiokątna nawa katedry.

Ta część świątyni została zbudowana w nietypowym, jak dla Średniowiecza, stosunku szkła do kamienia. Wyjątkowo wysokie ściany budowli wypełniono w Średniowieczu barwnymi szybami. Jej wygląd sprawił, że nosi ona potocznie nazwę Szklanego Domu. Łączna powierzchnia witraży znajdujących się na ścianach chóru katedry w Akwizgranie wynosi około 1000 m2, z czterema 27-metrowymi oknami, zaliczanymi do najwyższych, średniowiecznych, gotyckich okien.

Gotyckie witraże w katedrze w Akwizgranie były integralnym elementem wystroju chóru świątyni. Idealnie komponowały się ze stylistyką tego wnętrza – różnokolorową mozaiką podłogi, kamiennymi posągami. Niestety działania wojenne spowodowały ich całkowitą destrukcję. Nie pozostało nic.

Zastąpiły je współczesne dzieła sztuki witrażowej, które zostały w latach 1949-51 zaprojektowane przez Walther’a Bennera i Antonia Wendlinga. Współczesne witraże, które możemy podziwiać dzisiaj w tej części Katedry, zostały wykonane w stylu abstrakcyjnym. Tematycznie nawiązują do scen  i symboliki zawartej w  Piśmie Świętym.

Zarówno pierwotne, jak i współczesne witraże chóru katedralnego charakteryzował ogromny  rozmiar. Gigantyczne, szklane okna oddzielają od siebie jedynie niewielkie, wąskie fragmenty muru zbiegające się centralnie w niezwykle wysokim sklepieniu. Podczas oglądania tej części budynku można odnieść wrażenie, że została ona skonstruowana z samych okien wypełnionych wspaniałymi, unikalnymi i barwnymi witrażami. Dlatego właśnie pielgrzymi i odwiedzający używają nazwy „Szklany Dom” w odniesieniu do prezbiterium katedry w Akwizgranie.

Inspirację, dotyczącą wyglądu tego miejsca, zdecydowanie zaczerpnięto z architektury i stylistyki francuskich kaplic średniowiecznych. Już w tamtych czasach tak wyrafinowana konstrukcja była uznawana za cud architektury, ale  również dzisiaj wszyscy odwiedzający świątynię oczarowani są niezwykłą, szklaną strukturą prezbiterium.

Właśnie w tym wyjątkowym miejscu zostały złożone szczątki władcy Karola Wielkiego. Tam również znajdują się przepiękne, bogato zdobione relikwiarze, zawierające Wielkie Relikwie Akwizgrańskie ( Marii z Nazaretu, Jezusa i Jana Chrzciciela). Dostępne są one dla oczu wszystkich wiernych raz na 7 lat. Uroczystość ta przyciąga do katedry setki pielgrzymów i turystów. Do dziś jest to jedno z najważniejszych miejsc kultu religii katolickiej, do którego systematycznie udają się pielgrzymi ze wszystkich krajów na świecie.

 

 

 

 

Malarstwo witrażowe w Średniowieczu

Malarstwo witrażowe w Średniowieczu

Opublikowano przez

Malarstwo witrażowe w Średniowieczu pojawia się  już w X wieku. Pomiędzy 968 i 989 rokiem Adalberon, arcybiskup w Reims, we Francji, wprowadza tą metodą sceny biblijne do okien witrażowych w tamtejszym kościele.

Wczesne obrazy witrażowe średniowiecza posiadają cechy mozaiki. Ich twórcy sugerując się fakturą szkła uznawali, że najlepszym sposobem na umieszczenie razem,  na jednej płaszczyźnie małych kawałków kolorowego szkła, będzie zespolenie ich w całość w postaci mozaiki . Ten element, wraz z bardzo popularnymi wtedy draperiami, haftami miał wielki wpływ na tworzenie obrazów na wczesnych średniowiecznych witrażach.

Teofil, niemiecki mnich z XII wieku, wymienia w swoich zapiskach,  francuskich mistrzów jako najzręczniejszych w sztuce witrażu. Rzeczywiście ich dzieła malarskie, jakie powstawały wtedy na szkle, były najwyższej jakości artystycznej i były wzorcem dla artystów w innych krajach.

Malarstwo witrażowe w Średniowieczu rozwijało się powoli podążając za zmianami, jakie dokonywały się w tym czasie w architekturze.

Witraże w opactwie Suger,a w kościele Saint Denis we Francji są dowodem na odchodzenie w sztuce witrażowej od stylu romańskiego. Jest to to również powiązane  ze zmianami w detalach architektonicznych kościoła.

Dalsze etapy średniowiecznego malarstwa witrażu możemy podziwiać na przykładzie cztery okien katedry Angers (1125-1149) również we Francji. Zawierają one  prezentacje legendy o świętych. Witraże te wykonywane zostały w kształcie medalionów na niebieskim tle. Są to najwcześniej wykonane tego rodzaju obrazy na szkle. Serię podobnych stylistycznie witraży znajdziemy w oknach na zachodniej ścianie katedry w Chartres czy w nawie  chóru opactwa St. Denis.

Forma w malarstwie witrażowym przedstawiająca medaliony na tle wzorców gobelinowych była dominująca w sztuce we Francji do końca XII wieku, pojawiając się na przykład w oknach kościołów St. Père w Chartres czy St. Trinité w Vendôme. Można odnaleźć ją również w malarstwie witrażowym w Niemczech. Widoczna jest w oknach z tego typu ozdobami w kolegiacie w Buecken.

Około połowy XII wieku francuscy mistrzowie sztuki witrażowej starając się znaleźć ciekawsze oświetlenie w odniesieniu do piękna kolorytu swoich prac, rozszerzają efekt dekoracyjny przygotowując drogę do malarstwa miniaturowego w sztuce witrażowej. Zmianie ulega technika witrażu,  pojawiają się jaśniejsze barwy a artyści rezygnują  zarówno z nudnych bizantyjskich inspiracji, jak i z rażących kombinacji kolorów, jakie dominowały we wczesnych dziełach średniowiecznych

Tak więc we Francji, miejscu narodzin gotyku, witraże stają się jedyną formą malarstwa monumentalnego, zastępując romańskie malowidła ścienne. Ma to ogromny wpływ na wszystkie inne prace malarskie, głównie te powiązane z oświetleniem.

W średniowiecznej Francji miasto Chartres było ważnym ośrodkiem sztuki malowania na szkle.

Witraże były na ogół tworzone dla książąt, bogatych obywateli lub gildii. To wyjaśnia istnienie wielu prac witrażowych, w których znajdują się aluzje do darczyńców czy patronów a nawet cechów rzemieślniczych.

W  XIII wieku witraże dzielono na panele, ale w XIV wieku ramy witraży przybierają strzeliste formy gotyckie, ostro zakończone –  podobne do tych, jakie dominują w tym czasie w rzeźbie elewacji.

W XIV wieku, a szczególnie w epoce Karola V, we Francji malarstwo ścienne miało większe znaczenie w związku z powstawaniem licznych budowli pałacowych. Wcześniej dokonał się wielki postęp w dekoracji ściennej kościołów i klasztorów Włochy, gdzie ten rodzaj malarstwa, stał się najbardziej popularny ze wszystkich innych malarskich dziedzin sztuki.

Stopniowo malarstwo witrażowe straciło romański charakter i dopasowało się niejako do zmian w stylu architektury. Odchodzono od  prostej, okrągłej lub segmentowej formy w kierunku średniowiecznych, gotyckich ostro zakończonych witraży z namalowanymi gabletami i zwieńczeniami. Ten typ dekoracji przyjął się również w pałacach w Anglii i w Niemczech.

W średniowiecznej Anglii malarstwo witrażowe pozostaje pod wpływem stylu francuskiego. Odzwierciedlają  to malowane okna katedry w Salisbury, Lincoln i w York.

Gotyckie malarstwo we Włoszech różniło się od tego we Francji czy w Niemczech. Artyści poświęcali znacznie mniej uwagi oświetleniu witraży. Włosi zajmowali się głównie muralem i malarstwem tablicowym, które zostało bardzo  zaniedbane na północ od Alp w XIII i XIV wieku.

W Holandii przed XVI wiekiem nie były zauważalne żadne oznaki niezależności artystycznej  w zakresie sztuki witrażu. Jednakże doskonałość w tym zakresie objawiła się tam dopiero w postaci okien witrażowych w epoce Renesansu, w katedrze St. Gudule,  w Brukseli.

W Niemczech malarstwo witrażowe rozwijało się zdecydowanie pod wpływem stylu francuskiego. Aż do schyłku XIII wieku w malarstwie tym był obecny styl romański, zwłaszcza w częściach ozdobnych. Połączenie tych dwóch elementów, należących do początku francuskiego gotyku, w niemieckiej sztuce witrażowej było wyraźnie inspirowane dziełami znajdującymi się w oknach katedr w Chartres i w Bourges we Francji. Jednak już w XIV wieku Niemcy zdecydowanie przewyższali swoich sąsiadów w malarstwie witrażowym.

W XIV wieku malowanie na szkle i malarstwo miniaturowe dominowało w sztuce malarskiej na północ od Alp. Malarstwo tablicowe północnych krajów Europy, które stały się tak ważne w XV wieku, jest wynikiem połączenia ówczesnych malarskich trendów.

Gotyckie szczegóły istniejące w harmonii z luksusowymi architektonicznymi dekoracjami budowli, są widoczne w oknach katedr w Beauvais, Évreux, Narbonne i Carcassonne we Francji.

Płaszczyzna malowania na szkle nie była już ograniczana czarnymi liniami złączeń. Pojawia się cień w malarstwie, rysunek staje się bardziej realistyczny. W XV wieku szkło witrażowe zostaje powleczone warstwą koloru na jednej stronie. Główne punkty rysunku mogą zostać naniesione w efekcie przerzedzania tej powierzchni, co pozwalało na stworzenie głębi obrazu. Pojawia się krajobraz, perspektywa, postacie zyskują trójwymiarowość a kompozycje rozmach. Zwiększony zostaje efekt artystyczny, ale doprowadza to niestety do spadku w odniesieniu do stylu.

Malarstwo witrażowe z czasem zostało wyparte z technik sztuki witrażowej, stosowanych przy tworzeniu wspaniałych okien w budowlach sakralnych i świeckich, jednak dzieła sztuki tworzone z pomocą tej wyjątkowej metody posiadają niepowtarzalną jakość i piękno.

 

 

Wojna widziana przez witrażowe okna 2

Wojna widziana przez witrażowe okna 2

Opublikowano przez

Wojna widziana przez witrażowe okna 2 to nie tylko zniszczenie i grabieże. Witraże w katedrze w Lichfield zostały w czasie II wojny światowej oszczędzone przez Luftwaffe. Dzięki temu dzisiaj wyglądają, jak za czasów swojej dawnej świetności.

Kolekcji barwnych okien w katedrze w Lichfield, w Anglii  udało się przetrwać groźne i częste naloty niemieckich samolotów podczas II Wojny Światowej.

Jedna z najlepiej zachowanych na świecie kolekcji średniowiecznych witraży przetrwała  Blitz. Stało się tak dlatego, że Luftwaffe została pouczona, aby nie bombardować katedry w Lichfield, w jakiej były umieszczone w oknach.

W przeciwieństwie do katedry w Coventry, oddalonej o 30 mil, katedra w Lichfield została przez Niemców w II wojnie światowej oszczędzona. Jej bardzo charakterystyczne i łatwo rozpoznawalne z daleka trójkąty wysokich, trzech wież stanowiły istotną pomoc nawigacyjną dla pilotów Luftwaffe.

Gdy niemieccy lotnicy docierali w swoich maszynach do katedry, wiedzieli, że nie będą w stanie wrócić w granicach paliwa, jakie było w samolocie.

Wojna widziana przez witrażowe okna 2 w katedrze w Lichfield okazała się dla nich łaskawa.

Ponad 400 kolorowych paneli pochodzących z XVI wieku precyzyjnie usunięto w zeszłym roku z okien słynnej kaplicy w katedrze, w Lichfield. Zostały starannie oczyszczone po raz pierwszy od ponad 200 lat.

Po dokładnej renowacji barwne witraże ponownie zainstalowano w oknach, aby ozdobić zabytkową kaplicę oszałamiającym kolorami światłem. Tego wyjątkowego piękna nigdy wcześniej nie było widać.

Projekt, którego koszt wynosił 3 miliony funtów sprawił, że  katedra w Lichfield- słynna ze swoich trzech wież – stała się jeszcze większą atrakcją nie tylko dla turystów, ale również dla historyków sztuki i architektury.

Witrażowe okna w katedrze w Lichfield tworzą dziś jedną z najrzadszych i najważniejszych kolekcji średniowiecznych witraży na świecie. Zawdzięczają to głównie królowi Henrykowi VIII, za czasów którego powstała średniowieczna katedra w Lichfield.

Jak poinformował Chris Gary, kierownik prac remontowych w katedrze w Lichfield: „Kilka lat temu kamienne ściany groziły niebezpieczeństwem kruszenia się, co mogłoby również doprowadzić do zniszczenia witrażowych okien. Dlatego barwne szkło zostało wyjęte z okien, oczyszczone i skręcone ponownie razem. Kolorowe szyby zostały wyposażone w nową obudowę z cynku, a następnie przyniesione i ponownie zainstalowane wewnątrz szkła izotermicznego. Dało to podwójne zabezpieczenie przed działaniem czynników atmosferycznych.”

Widok po renowacji jest oszałamiający. Witraże odzyskały żywe barwy, dzięki usunięciu zabrudzeń, jakie nagromadziły się przez setki lat.

Kolekcja witraży została przeniesiona do katedry w Lichfield 200 lat temu i pochodzi z opactwa Herkenrode w Belgii. Została zabrana stamtąd podczas wojen napoleońskich.

Opactwo popadło w ruinę i miało zostać zlikwidowane, brytyjska szlachta postanowiła kupić wspaniałe witrażowe okna i dostarczyć je następnie do Anglii. Koszt tej operacji w tamtych czasach wyniósł 100 funtów. Zostały zamontowane w katedrze w Lichfield. Jej wspaniała,  średniowieczna architektura była niepełna bez tak spektakularnej ozdoby a jej wnętrze pozbawione boskiego światła. Zakup witraży za niewielkie w dzisiejszych czasach pieniądze przyniósł katedrze wieczną sławę.

Dzisiaj okna te są bezcenne, ponieważ są jednymi z nielicznych na świecie, które posiadają tak doskonale zachowane witraże z okresu Średniowiecza. Katedra w Lichfield jest odwiedzana każdego roku przez ponad 115 tysięcy turystów. Wspaniałe, barwne, strzeliste  witraże, które przetrwały setki lat stanowią o wyjątkowości tego miejsca.

 

 

 

 

Nowe pokolenia chcą kościołów tradycyjnych z witrażami

Nowe pokolenia chcą kościołów tradycyjnych z witrażami

Opublikowano przez

łW architekturę miast, wraz z nowym millenium, wkroczyły nowoczesne trendy, jednak nowe pokolenia chcą kościołów tradycyjnych z witrażami.

Kościoły z barwnymi witrażami nie mogą stać się reliktami przeszłości. Nowe sanktuaria wciąż powstają, jednak widoczny jest spadek zainteresowania dużymi płaszczyznami witraży, montowanymi w tych budowlach.

Chociaż obecnie sakralna sztuka witrażowa przeżywa wyraźny regres, badania przeprowadzone wśród młodszych osób, zamieszkujących duże aglomeracje miejskie,  wykazują, że witraż może wkrótce przeżyć swój spektakularny comeback.

Wciąż funkcjonuje mnóstwo zabytkowych kościołów z tradycyjnym wystrojem, więc również z klasycznymi witrażami.

Kościół protestancki stanowi sporą część kościołów na świecie. W purytańskiej ideologii tego kościoła przepych jest nieobecny, więc zrozumiałe jest, że w większości kościołów protestanckich nie spotkamy kolorowych witraży w oknach.

Kościoły innych wyznań, również jednak ograniczają swoje zamówienia na wykonywanie tak wspaniałych dzieł witrażowych, jak to miało miejsce na przykład w czasach Średniowiecza. Kościół po prostu nie ma na te cele funduszy. Wykonany zgodnie z wszelkimi, klasycznymi zasadami witraż wymaga wyjątkowych umiejętności i specjalistycznego warsztatu, jest więc niezwykle kosztowną usługą.

Nowoczesne świątynie sakralne nie są wcale modne, nowe pokolenia chcą kościołów tradycyjnych z witrażami

Jednak istnienie witraży w kościołach jest pozytywnie postrzegane przez młode osoby. Milenijne pokolenie ku ogólnemu zaskoczeniu preferuje sanktuaria tradycyjne a nie nowoczesne budynki sakralne.

Wiele kościołów, które powstały w latach 90 tych zeszłego stulecia oraz po roku 2000 wyróżnia się zdecydowanie na tle tradycyjnej architektury sakralnej. To nie tylko ich  nowoczesna bryła jest cechą, która powoduje, że wierni nie czują się w nich komfortowo. Nadmierna asceza wnętrza oraz właśnie brak witraży, powodują, że budowlom tym brakuje specyficznego klimatu.  Skłaniał on wiernych w tradycyjnych wnętrzach sakralnych, do zadumy i kontemplacji

Niejednoznaczna symbolika i wzory współczesnych kościołów są, zdaniem specjalistów, mylące dla nowej generacji. Młodzi ludzie chcieliby jednak widzieć więcej konkretów w odniesieniu do obszarów wewnątrz sanktuariów wiary.

Według wyników przeprowadzonych badań na 843 młode, ale dorosłe osoby, w wieku 18-29 lat, 67 procent wybrało słowo „klasyczny” do opisania swojego idealnego Kościoła. Tylko 33 procent młodych osób było za modelem nowoczesnym i modnym Kościoła .

Dostosowanie się projektantów i budowniczych do potrzeb młodego pokolenia, w kwestii stylistyki architektonicznej wnętrz sakralnych, może zaprocentować zwiększeniem się ilości wiernych, więc jest to kwestia priorytetowa dla Kościoła.

Młodzi ludzie, wbrew pozorom nie uważają, że kościół powinien odzwierciedlać trendy pop-kulturowe i pragną Wspólnoty, która przemawia do nich architekturą o głębszym znaczeniu.

Wyraźny spadek ilości nowo wybudowanych kościołów, wyposażonych w duże powierzchnie witraży jest poważnym problemem dla specjalistów zajmujących się sztuką witrażową. Ich zdaniem nowoczesna estetyka wnętrz sakralnych przekłada się na wyraźne zmniejszenie ilości wiernych uczęszczających do kościołów. Nawet te kościoły, które w swych oknach posiadają witraże, zaczynają kalkulować czy im się to opłaca. Konserwacja i ochrona istniejących witraży jest niezwykle kosztowna.

Witraże są nierozerwalną częścią kościołów od wieków. To element integralny ich konstrukcji od czasów Średniowiecza. Wtedy to barwne kompozycje w oknach ilustrowały sceny biblijne i pomagały niepiśmiennym osobom w zrozumieniu i przyswojeniu dogmatów wiary chrześcijańskiej.

Witraże były ostoją w kościołach od 1300 roku. Większość ekspertów w tej dziedzinie przywołuje w tym przypadku przykłady zabytkowych witraży istniejących w starych francuskich kaplicach i katedrach, takich jak Sainte-Chapelle i Notre Dame.  Setki lat pracy wybitnych rzemieślników nie powinny ulec zapomnieniu. Zdaniem ekspertów tradycja okien witrażowych w kościołach powinna być nadal utrzymywana.

Młode pokolenie opowiada się za tradycyjną architekturą obiektów sakralnych i to może dawać nadzieję na odrodzenie się również sakralnego witraża.

 

 

Znaczenie witraży w kościele

Znaczenie witraży w kościele

Opublikowano przez

Dla wielu osób witraż to tylko ozdoba znajdująca się w oknie kościoła, jednak znaczenie witraży w kościele jest znacznie większe.

Nazwa witraż odnosi się do barwnego szkła, które otrzymuje się w wyniku pewnych skomplikowanych procesów a następnie montuje w całość z pomocą specjalnych materiałów. Barwa szkła powstaje w efekcie wypiekania pigmentu (lub substancji barwiącej) na powierzchni szkła.

Witraż jest najczęściej spotykanym wypełnieniem dekoracyjnym okien w chrześcijańskich kościołach, różnych wyznań i zwykle używany był i jest do zobrazowania opowieści ze Starego i Nowego Testamentu.

Na dowód tego, jak długa jest historia witraża niech świadczy fakt, że przykłady witraży odkryto już w pierwszym wieku p.n.e.

Za czasów Starożytnego Rzymu barwione szkło było dziełem sztuki, oznaką luksusu. Gdy chrześcijaństwo stało się główną religią Imperium Rzymskiego zaczęto używać witraży w miejscach kultu. Od tego czasu witraże stały się częścią integralną kościołów, zwłaszcza w Europie, ale na całym świecie.

Poznając znaczenie witraży w kościele poznajemy ich rolę w przekazywaniu wiedzy religijnej

Witraże przedstawiają zazwyczaj momenty z historii biblijnej. Można je spotkać w bardzo prostej formie oraz w bardziej skomplikowanych przykładach formy sztuki witrażowej. Z pewnością są to  przede wszystkim dekoracyjne elementy Kościoła, powszechne szczególnie w europejskich kościołach katolickich i  protestanckich.

Większość istniejących witraży nie była wykonywana masowo. Były indywidualnie zamawiane i tworzone przez mistrzów fachu witrażowego. Zachowywali oni w swych pracach odniesienia do poszczególnych kościołów, które zdobiły ich prace.

Po reformacji w XVI wieku i wzroście Protestantyzmu w Europie wiele witraży zostało zniszczony i dzisiaj niezwykle cenną rzadkością są oryginały z tamtego okresu.

Istnieje wiele teorii na temat znaczenia poszczególnych witraży, ale najprostszym sposobem, aby poznać szczegóły przedstawione na witrażu, jest określenie czasu w jakim on powstał.

Niektórzy artyści witrażowi czynili wszystko, by zapewnić piękny wygląd kościołowi, inni tworzyli wizualne kazania w swoich dziełach. Byli również tacy, którzy przemycali w wizerunkach na szkle tajemnice, które chciano usunąć z Biblii.

W XII wieku witraże były używane do zobrazowania biblijnych postaci. W tym przypadku witraże zwykle pokazywały grupy ludzi stojących w jednym szeregu, na tle krajobrazu lub w budynkach. Każda osoba posiadła namalowane wskazówki określające jego tożsamość. Mogły to być symbole, bądź po prostu imiona i nazwy.

W wieku XIII-XIV witraże artystów zaczęły  koncentrować się na wydarzeniach i podaniach z Biblii. Wiele okien z tego okresu jest częścią sekwencji, które opowiadają większą historię.

Od XV do XVII wieku witraże były używane do tworzenia obrazów moralizatorskich..

Witraże przedstawiają zwykle świętych i historie biblijne, połączone z dziejami kościoła, w którym są zainstalowane. Wiele sekwencji przedstawia narodziny Jezusa i treści biblijne związane z tym wydarzeniem. Z  bardziej znanych biblijnych postaci można często zobaczyć, takie jak król Dawid, król Salomon, Chrystus, Maryja i uczniowie.

Tego typu witraże przeznaczone są zazwyczaj na potrzeby  Kościoła, do stworzenia warunków do kontemplacji i myślenia o opowieściach i postaciach, które wierni widzą oraz rozważań, jak wyciągnięte z tych opowieści wnioski mogą być stosowane w codziennym życiu.

Sceny i epizody z Biblii pokazywane w witrażach znajdujących się we wszystkich kościołach na świecie miały służyć, jako przekaźnik wiedzy o chrześcijańskich dogmatach.

Najważniejszym powodem, dla którego witraże do dzisiaj pełnią fundamentalną rolę w kościołach jest podstawowe znaczenie Biblii w religii chrześcijańskiej.

Witrażownictwo było i jest nie tylko formą atrakcyjnego zdobnictwa, w którym materiał, jakim jest szkło, zmienia się w dzieło sztuki, ale jest również formą przemiany duchowej tego co ziemskie w boskość.

Co również ważne, witraże były oczywiście przydatne z przyczyn praktycznych. W okresie średniowiecza wielu wiernych Kościoła było analfabetami. Wspaniałe sceny z Biblii pokazane w witrażach były więc nie tylko dekoracją okien, ale przede wszystkim były sposobem dostarczania wiadomości na temat religii do wszystkich widzów, nawet tych, którzy nie mogli lub nie potrafili czytać Biblii samodzielnie.

Witraż jest formą sztuki, jak malarstwo czy rzeźba, jednak, jak widać to nie tylko piękna ozdoba, ale także narzędzie do komunikowania się.

 

 

Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

Opublikowano przez

W drugiej części naszego cyklu dotyczącego tematu, jakim jest ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2, poznamy kolejne przyczyny ich niszczenia oraz plan ich ratowania.

Chociaż szkło, jako materiał znane jest ze swojej odporności, jednak zanieczyszczenia i różnice w składzie szkła mogą powodować znaczną jego niestabilność chemiczną, która może w konsekwencji skutkować procesami destrukcyjnymi.

Szkło jest także podatne na zanieczyszczenie atmosferyczne, a długie okresy wilgotności mogą przyspieszyć zniszczenie szkła chemicznie niestabilnego. W miarę upływu czasu ta forma destrukcji może się pogłębiać i rozprzestrzeniać, aż warstwa szklanej powierzchni rozpadnie się lub stanie nieprzejrzysta.

Takie zmętnienie występuje, gdy woda przechodzi przez kolejne pęknięcia, powodując powstawanie nieprzezroczystych syngenitów i kryształów gipsu, które blokują światło. Ponieważ kryształy te rosną, stanowią jeszcze większe zagrożenie dla szkła, ostatecznie przebijając powierzchnię i rozkładając delikatną warstwę farby.

Płyty szklane mogą także matowieć w wyniku utlenienia pewnych metali, takich jak mangan, który był dodawany do późno średniowiecznego szkła.

W trosce o przetrwanie dla potomnych konieczna jest ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

Jak wspomnieliśmy wcześniej warstwa farby może ucierpieć w wyniku pogorszenia się stanu samego szkła. Ta delikatna warstwa jest jednak również zagrożona innymi rodzajami uszkodzeń.

Powierzchnie malowane, które były nanoszone na szkło zimne i opalane, są szczególnie podatne na uszkodzenia spowodowane kondensacją lub wietrzeniem. Dzieje się tak jeśli zostały niewłaściwie potraktowane podczas procesu produkcyjnego. W efekcie znikają całe elementy witraża, takie jak twarze postaci czy inne drobne szczegóły.

Negatywny wpływ na stan farby ma również promieniowanie UV.

Największe zagrożenie dla stanu szkła w witrażu stanowi korozja struktury szkieletowej, w jakiej jest on osadzony.Chociaż elementy kamienne nie są podatne na nadmierną zmianę ze względu na warunki środowiska, nie dotyczy to metali, które znacznie bardziej niszczeją w miarę upływu czasu.

Na przykład camee, które tworzą matrycę okna witrażowego, w przypadku których najczęściej stosuje się ołów i cynk, ulegają sporej rozszerzalności cieplnej i kurczeniu się. Ostatecznie powoduje to zmęczenie metalu, co z kolei osłabia połączenia pomiędzy szklanymi płytkami, sprawiając, że całe panele deformują się lub po prostu rozpadają.

Właściwa konserwacja opierać musi się na dokładnych badaniach i szczegółowej dokumentacji.Konserwator powinien zapoznać się nie tylko z ogólnymi materiałami, z którymi pracuje, ale także ze szczegółami specyficznymi dla danego projektu, aby zrozumieć i zaspokoić potrzeby danego witrażu.

Korzystając z tej wiedzy konserwatorzy mogą opracować plan ochrony lub konserwacji, który może być wykorzystany w całym projekcie.

Powstała lista kryteriów etycznych i filozoficznych stosowanych do ochrony witraży:

  1. Wszystkie materiały i procedury powinny być odwracalne, bez wpływu na element.
  2. Cała interwencja musi być najmniej inwazyjna, aby osiągnąć zamierzony cel.
  3. Należy w miarę możliwości zachować oryginalny materiał.
  4. Należy szczegółowo zapisać wszystkie warunki, procedury, materiały i procesy.
  5. Ręka lub styl konserwatora nie powinny być widoczne dla przypadkowego obserwatora na obiekcie. Jednak wszystkie konserwacje powinny być rozpoznawalne dla przyszłych konserwatorów.
  6. Konserwator jest etycznie zobowiązany do zapewnienia najwyższej jakości odtwarzania dzieła, jaka jest w jego mocy. Bez względu na swoją osobistą opinię o wartości obiektu.

Chociaż niniejsza lista nie jest wyczerpująca, ilustruje ona podstawowe zasady, na których należy opierać odpowiedzialne decyzje w zakresie ochrony witraży. Najważniejsze z tej listy są podstawowe idee minimalnej interwencji i odwracalności działań konserwacyjnych, które są konieczne, aby zagwarantować, że całkowita integralność okien, jako obiektów historycznych i ich wartość artystyczna, nie będą zagrożone.

 

 

Witraże z zimnej północy Europy

Witraże z zimnej północy Europy

Opublikowano przez

Witraże i budynki kościelne wydają się być nierozłączne i tak było przez ponad tysiąc lat, dlatego dzisiaj możemy wciąż podziwiać witraże z zimnej północy Europy.

Wykopaliska archeologiczne prowadzone na klasztornych terenach  Monkwearmouth i Jarrow ujawniły kolorowe, ale niemalowane, witraże z okresu anglosaskiego. Opat Monkwearmouth -Benedykt, przeniósł aż  675 szklarzy z Galii, aby uczyć Sasów jak wykonać prawidłowo witraż.

W Szwecji najwcześniejsze wyroby witrażowe, datowane na połowę XII wieku, znajdują się w okolicach klasztorów, takich jak Alvastra, Nydala i Varnhem. Zostały one założone przez cystersów podróżujących na północ z macierzystego kościoła we Francji, w Citeaux.

Razem ze szklarzami w drugiej połowie XIII wieku do Szwecji przybyli również Francuscy kamieniarze, by zbudować między innymi Katedrę w Uppsali. Mimo że jest to wysoce prawdopodobne, iż katedra ta posiadała w czasach średniowiecznych, wzorowane na francuskich,  witraże, niestety nie przetrwały one do czasów dzisiejszych. Kawałek szkła pomarańczowego koloru, znajdujący się we fragmencie muru,  jest  jedyną zachowaną częścią oryginalnego zespołu witraży.

Na wyspie Gotlandia, na Morzu Bałtyckim, znajduje się większość średniowiecznych paneli witrażowych, jakie istnieją w Szwecji. Spośród 165 witraży średniowiecznych tylko jedenaście mieści się w kościołach parafialnych znajdujących się na kontynencie.

Visby, główny port na wyspie Gotlandia, we wczesnym średniowieczu uważany był za tak ważne miasto, jak zamożny Londyn czy Paryż. Od XI do połowy XIV wieku na Gotlandii zbudowanych zostało ponad sto kościołów.

Przyczyny tego, że na wyspie wciąż istnieją oryginalne średniowieczne witraże można doszukiwać się w spadku koniunktury gotlandzkiej. Podczas, gdy zgromadzenia kościelne na kontynencie mogły sobie pozwolić na to, aby przebudowywać swoje kościoły, parafie na Gotlandii nie było stać na takie wydatki.

Przebudowy wiązały się ze zmianami w architekturze, takimi jak powiększenie rozmiaru okien, aby umożliwić dostęp większej ilości światła. Biedne kościoły gotlandzkie zostały w efekcie nietknięte i dlatego do dzisiaj w ich oknach możemy podziwiać średniowieczne witraże.

W oknach kościołów na Gotlandii widać wyraźne podobieństwo techniki i rysunku do witraży znajdujących się w miastach w zachodniej i północnej części Niemiec. Dowodzi to, że właśnie stamtąd artyści czerpali inspiracje. Było to możliwe, dzięki podróżom handlowym pomiędzy oboma państwami.

Najstarsze witraże z lat 1230-1280, znajdują się w kościołach Dalhem i Endre z Lyechurch. Największy ze znajdujących się tam witraży składa się z 34 paneli. Kościół w Alskog posiada pięć paneli  witrażowych datowanych na 1270 rok. Wykonane są w polsko-norweskim stylu i przedstawiają sceny z Nowego Testamentu.

Witraże z zimnej północy Europy posiadają wyraźne podobieństwo do niemieckich lub francuskich z okresu średniowiecza.

Również w kwestii techniki ich powstawania widać wyraźne paralele. Można to zauważyć w witrażowych panelach kościołów w Lyechurch, datowanych na 1325 rok, a także w witrażu z nieco wcześniejszego okresu,  z Hablingbo, obecnie znajdującym się w Muzeum gotlandzkim.

Reformacja szwedzkiego kościoła miała miejsce w końcówce XVI wieku, kiedy to w Szwecji zaczęto produkować barwione szkło na masową skalę. Ocalały witraż  z tego okresu, obecnie znajdujący się  w Muzeum Historii w Sztokholmie, pochodzi z katedry w Västerås i prawdopodobnie powstał w czasie przebudowy kościoła w latach 1537-1550. .

Dzisiaj szwedzcy specjaliści starają się utrzymać w jak najlepszym stanie średniowieczne dziedzictwo  na swoich ziemiach . Do tego skarbu zliczane są naturalnie wspaniałe, oryginalne witraże.

I tak, jak wieki temu, dzisiaj Szwecja współpracuje ściśle z całą Europą w procesie konserwacji i przywracania do życia oryginalnego, barwionego szkła, które ozdabia wspaniałe średniowieczne kościoły na terenie tego państwa. Sojusze i stowarzyszenia, działające w tym obszarze sztuki, funkcją nadal, tak jak setki lat temu i wspierają się w działaniach na rzecz ochrony tej cennej dziedziny, jaką jest tworzenie i konserwacja witraży.