Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

W drugiej części naszego cyklu dotyczącego tematu, jakim jest ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2, poznamy kolejne przyczyny ich niszczenia oraz plan ich ratowania.

Chociaż szkło, jako materiał znane jest ze swojej odporności, jednak zanieczyszczenia i różnice w składzie szkła mogą powodować znaczną jego niestabilność chemiczną, która może w konsekwencji skutkować procesami destrukcyjnymi.

Szkło jest także podatne na zanieczyszczenie atmosferyczne, a długie okresy wilgotności mogą przyspieszyć zniszczenie szkła chemicznie niestabilnego. W miarę upływu czasu ta forma destrukcji może się pogłębiać i rozprzestrzeniać, aż warstwa szklanej powierzchni rozpadnie się lub stanie nieprzejrzysta.

Takie zmętnienie występuje, gdy woda przechodzi przez kolejne pęknięcia, powodując powstawanie nieprzezroczystych syngenitów i kryształów gipsu, które blokują światło. Ponieważ kryształy te rosną, stanowią jeszcze większe zagrożenie dla szkła, ostatecznie przebijając powierzchnię i rozkładając delikatną warstwę farby.

Płyty szklane mogą także matowieć w wyniku utlenienia pewnych metali, takich jak mangan, który był dodawany do późno średniowiecznego szkła.

W trosce o przetrwanie dla potomnych konieczna jest ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

Jak wspomnieliśmy wcześniej warstwa farby może ucierpieć w wyniku pogorszenia się stanu samego szkła. Ta delikatna warstwa jest jednak również zagrożona innymi rodzajami uszkodzeń.

Powierzchnie malowane, które były nanoszone na szkło zimne i opalane, są szczególnie podatne na uszkodzenia spowodowane kondensacją lub wietrzeniem. Dzieje się tak jeśli zostały niewłaściwie potraktowane podczas procesu produkcyjnego. W efekcie znikają całe elementy witraża, takie jak twarze postaci czy inne drobne szczegóły.

Negatywny wpływ na stan farby ma również promieniowanie UV.

Największe zagrożenie dla stanu szkła w witrażu stanowi korozja struktury szkieletowej, w jakiej jest on osadzony.Chociaż elementy kamienne nie są podatne na nadmierną zmianę ze względu na warunki środowiska, nie dotyczy to metali, które znacznie bardziej niszczeją w miarę upływu czasu.

Na przykład camee, które tworzą matrycę okna witrażowego, w przypadku których najczęściej stosuje się ołów i cynk, ulegają sporej rozszerzalności cieplnej i kurczeniu się. Ostatecznie powoduje to zmęczenie metalu, co z kolei osłabia połączenia pomiędzy szklanymi płytkami, sprawiając, że całe panele deformują się lub po prostu rozpadają.

Właściwa konserwacja opierać musi się na dokładnych badaniach i szczegółowej dokumentacji.Konserwator powinien zapoznać się nie tylko z ogólnymi materiałami, z którymi pracuje, ale także ze szczegółami specyficznymi dla danego projektu, aby zrozumieć i zaspokoić potrzeby danego witrażu.

Korzystając z tej wiedzy konserwatorzy mogą opracować plan ochrony lub konserwacji, który może być wykorzystany w całym projekcie.

Powstała lista kryteriów etycznych i filozoficznych stosowanych do ochrony witraży:

  1. Wszystkie materiały i procedury powinny być odwracalne, bez wpływu na element.
  2. Cała interwencja musi być najmniej inwazyjna, aby osiągnąć zamierzony cel.
  3. Należy w miarę możliwości zachować oryginalny materiał.
  4. Należy szczegółowo zapisać wszystkie warunki, procedury, materiały i procesy.
  5. Ręka lub styl konserwatora nie powinny być widoczne dla przypadkowego obserwatora na obiekcie. Jednak wszystkie konserwacje powinny być rozpoznawalne dla przyszłych konserwatorów.
  6. Konserwator jest etycznie zobowiązany do zapewnienia najwyższej jakości odtwarzania dzieła, jaka jest w jego mocy. Bez względu na swoją osobistą opinię o wartości obiektu.

Chociaż niniejsza lista nie jest wyczerpująca, ilustruje ona podstawowe zasady, na których należy opierać odpowiedzialne decyzje w zakresie ochrony witraży. Najważniejsze z tej listy są podstawowe idee minimalnej interwencji i odwracalności działań konserwacyjnych, które są konieczne, aby zagwarantować, że całkowita integralność okien, jako obiektów historycznych i ich wartość artystyczna, nie będą zagrożone.