Autor: Andrzej Bochacz

Program Glass Eye 2000. Część 1

Jan SasBarwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000

Program Glass Eye 2000 jest propozycją, która wspiera pracę projektantów witraży. Zadaniem programu jest ułatwienie procesu tworzenia projektu i przekształcenia go w gotowy do wykorzystania szablon.

Jak praca z dowolnym edytorem, tak i w tym wypadku korzystanie z programu nie zastępuje pracy twórczej, ale usuwa niewygody i ograniczenia pracy przy użyciu kredek i papieru. W każdej chwili można obejrzeć bieżący stan pracy nad projektem. Szczególna zaletą jest łatwość wprowadzania zmian i ich wpływu na efekt końcowy. A wszystko z zastosowaniem typowych dla programów graficznych funkcji edycyjnych.

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-2

Program Glass Eye 2000 daje dużą swobodę projektowania. Wspiera on prace projektowe zestawem niestandardowych narzędzi. Obok typowych, edycyjnych operacji umożliwia trasowanie obiektów, wprowadza numerację elementów a nawet wspiera kalkulowanie kosztów witraży.

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-5Program Glass Eye 2000 ma wiele funkcji wysokiej klasy systemów CAD, ale dostosowanych do oczekiwań twórców witraży. Pozwala to nie tylko na przygotowanie kompletnego projektu, ale również na wycięcie szablonów przy pomocy plottera lub nawet gotowych elementów z wykorzystaniem maszyn do cięcia szkła strumieniem wodnym.

Program został wyposażony w wygodny i intuicyjny interfejs użytkownika. Dostępna jest również bogata dokumentacja uzupełniona o lekcje instruktażowe.

Dostępne są wersje dla systemów operacyjnych MS Windows oraz MacOS.

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-6Producent programu Glass Eye 2000, firma Dragonfly Software współpracuje z największymi hutami szkła artystycznego. Dzięki temu w programie dostępne są biblioteki ponad 3000 wzorów szkła. Można je wykorzystać jako wypełnienie dla elementów projektowanych szablonów. Jeżeli proponowany wachlarz komercyjnej oferty jest niewystarczający, to użytkownik może tworzyć własne biblioteki.

Program Glass Eye 2000 oferuje również ponad 400 gotowych szablonów, które zostały przygotowane przez profesjonalnych projektantów.

Ponieważ twórcy witraży często wykorzystują bevelsy, czyli fazowane szkło, to nie mogło tego elementu zabraknąć w programie. Projektant znajdzie tutaj duży   wybór typowych elementów bevels oraz propozycje kilkudziesięciu projektów z ich wykorzystaniem.

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-9

Podczas projektowania witraży ważnym etapem jest nadawanie identyfikatorów poszczególnym elementom projektu. Program realizuje to zadanie   automatycznie a ponieważ zapisywane jest to w oddzielnej warstwie, to prezentacja identyfikatorów jest warunkowa.

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-10

Ważnym dla wielu użytkowników jest kalkulowanie kosztów wytworzenia witraża. Program jest wyposażony w specjalny moduł, przy pomocy którego można łatwo obliczyć np. wartość niezbędnych realizacji projektu materiałów i przygotować kompletną ofertę dla klienta.

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-11

Bardzo ważną cechą programu Glass Eye 2000 jest przygotowanie wydruku projektu. Możliwe jest korzystanie z drukarek lub plotterów. Wydruk będzie realizowany w wersji   poglądowej lub w rzeczywistym rozmiarze. Szczególnie w drugim przypadku ważne jest, to że gdy rozmiar projektu jest większy od wykorzystywanej wielkości papieru, to program automatycznie podzieli rysunek na odpowiednią liczbę stron.

Program Glass Eye 2000 oferuje również projektowanie 3D.

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-12

Dzięki tej możliwości przygotowanie szablonów dla kloszy lamp, wazonów, pudełek jest o wiele łatwiejsze.

Dostępne są cztery podstawowe wersje programu:

Glass Eye 2000 Standard Edition

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-13
Podstawowa wersja programu   dedykowana głównie dla hobbystów. Dostępne są w niej najważniejsze narzędzia i funkcje rysowania. Wersja zawiera w sobie ponad 400 wzorów szablonów, dzięki   którym łatwo rozpocząć prace projektowe początkującym adeptom sztuki witrażowej. Import i eksport w dwóch formatach graficznych: JPG   i BMP.

Glass Eye 2000 Professional Edition

Ta edycja zawiera funkcje wersji Standard Edition oraz udostępnia wiele rozszerzeń:

  • biblioteki ponad 3000 wzorów szkła producentów: Armstrong, Bullseye, Casimir, Gecko, Kokomo, Lamberts, Spectrum, Uroboros, Wissmach i Youghiogheny
  • tworzenie własnych wzorów szkła
  • dostęp do ograniczonej tylko systemem operacyjnym liczby czcionek oraz kolorów
  • import i eksport typów plików w formatach GIF, TIFF, PNG, PCX oraz eksport do DXF.
  • moduł kalkulowania witraży
  • zaawansowane nadawanie identyfikatorów elementom projektu.
  • narzędzia do modelowania 3D
  • wydruk szablonów w dowolnej skali

Glass Eye 2000 Professional Edition Plus

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-17
Ta edycja zawiera funkcje z poprzednich wersji oraz udostępnia wiele rozszerzeń:

  • moduł konwersji skanowa- nych lub importowanych grafik do linii,
  • moduł konwersji tekstu na linie
  • obsługa formatów DXF, DWG, EMF, WMF do współpracy z najważniejszymi aplikacjami oprogramowania CAD, w tym Adobe Illustrator, CorelDRAW, AutoCAD

Glass Eye 2000 Enterprise Edition

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-18
Ta edycja zawiera funkcje z poprzednich wersji oraz udostępnia wiele rozszerzeń:

  • moduł komunikacji z plotterami, w tym z plotterami tnącymi większości pro- ducentów.
  • moduł komunikacji z urzą-dzeniami tnącymi szkło strumieniem wody,
  • obsługa offsetu konturu projektu.

Wersja Enterprice Edition jest adresowana do profesjonalistów i pozwala na znakomite uproszczenie prac przy realizacji projektów, co ma wielki wpływ na obniżenie kosztów własnych.

Więcej informacji o programie Glass Eye 2000 można odnaleźć na stronie internetowej producenta www.dfly.com

Barwy-szkla-2011-Program-Glass-Eye-2000-19

Jak powstaje pracownia i jak rozpocząć przygodę ze szkłem?

Mateusz Suski

W każdej szanującej się pracowni, większej bądź mniejszej, ściany muszą być wypełnione wieszakami na narzędzia obwieszone przeróżnymi chwytakami, obcęgami, obciążnikami, zaciskami, odszczypywaczami, łamaczami, zapasowymi brzeszczotami, nożami, skrobakami, nożyczkami, wiertłami, cyrklami…

Stoły i szafki roją się od przeróżnych buteleczek z tajemniczymi miksturami, torebek z kaboszonami, cynowych laseczek, słojami, kartonami, wzorami, formami, wiertarkami, piłami szlifierkami…

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracowniaWszystko mieni się w świetle, osnute delikatną mgiełką szklanego pyłu, a po zgrzytającej większymi opiłkami szkła, błyskającej kawałkami miedzianej folii podłodze snuje się artysta. Tworzy swoje kolejne dzieło i nie ma z nim żadnego kontaktu. Żeby nawiązać łączność, trzeba poczekać, aż skończy…

Niniejszy tekst, jest wynikiem własnych, subiektywnie odbieranych przygód ze szkłem. Podpowiadam jak można osiągnąć wielką radość podczas kolorowania świata, oraz robić to bezpiecznie .

Zrób sobie kawę. Najlepiej spory termos.

Muszę jednak Cię ostrzec. Z kolorowymi szkiełkami nie ma żartów. Wciągnie Cię całkiem i wchłonie. Jeśli przejdziesz do dalszej części tekstu, już niedługo Twoja pracownia będzie przypominała tą, opisaną na początku..

Ostrzegam, że nie ma odwrotu. To jak wybór pomiędzy niebieską, a czerwoną pigułką. Nawet jeśli czytasz dalej niezrażony – robisz to na własne ryzyko.

Skoro czytacz, to gratuluję wyboru. Spośród pigułek wybrałeś tę najbardziej kolorową.

KOMPLETUJEMY NARZĘDZIA.

Najważniejszym narzędziem w Twojej pracowni będzie CIERPLIWOŚĆ połączona ze sporą ilością czasu. Wiem, że nie możesz się doczekać kiedy te wszystkie kawałki szkła utworzą w końcu witraż. Nie jest to najtańsze hobby. Mogę jednak Cię zapewnić, że dobrych stron jest znacznie więcej i … znowu się rozgadałem.

Więc do rzeczy. Na początek zróbmy przegląd najbardziej podstawowych narzędzi w najniższej kategorii cenowej.

Zestaw Ascety.

  • Nóż do szkła dostępny w markecie za 5-15zł
  • Odszczypywacz – nigdy kombinerki – 45-50zł tańsza wersja, ale równie funkcjonalna.
  • Osełka korundowa – około 10zł
  • Gładzik do zagniatania i wygładzania folii miedzianej – 5-10zł
  • Tania lutownica z marketu – 30zł
  • Markery wodoodporne czarny i biały – 15zł
  • Pędzelek, gąbeczki, szmatki – bezcenne
  • Plastry – konieczne

Potraktuj proszę ceny jako szacunkowe. To pozwoli na ocenę Twoich finansowych możliwości. Staram się podawać ceny średnie, które obowiązują na początku 2011 roku. Cały zestaw Ascety powinniśmy zamknąć więc w kwocie około 150zł.

Na początek jednak proponuję nieco bogatszy zestaw.

Zestaw Rozsądnego Ascety.

  • Nóż do szkła olejowy – na przykład Nikken lub   Silberschnitt – to wydatek 120 – 200zł.
  • Odszczypywacz – nigdy kombinerki – 45-50zł
  • Osełka korundowa – około 10zł
  • Gładzik do zagniatania i wygładzania folii miedzianej – jakieś 5-10zł
  • Lutownica z powlekanym grotem „Long Life” – na przykład Weller „Hobbykit 2” – koszt to około 150zł
  • Salmiak
  • Markery wodoodporne czarny i biały – 15zł
  • Pędzelek, gąbeczki, szmatki nożyczki
  • Plastry

W tym wariancie cena zestawu Rozsądnego Ascety jest wyższa o ponad 200 zł.

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-2Różnica pomiędzy nożami za kilka, nawet kilkadziesiąt złotych, a tymi z Zestawu Rozsądnego Ascety jest naprawdę poważna – komfort pracy. Noże z górnej półki mają o wiele mniejsze kółko tnące zrobione z dużo twardszej stali. Owa stal uformowana w mniejsze kółko tnące niż w przypadku tanich noży wymaga znacznie mniejszego nacisku podczas pracy. Twardość kółka w połączeniu z ciągłym smarowaniem daje dużą trwałość tym nożom. Wspomniane kółko to naprawdę ważna sprawa. Kolejną różnicą jest ruchoma głowica idealna do precyzyjnych i pokręconych cięć. Na początek zainwestuj w nóż z wąską głowicą do cięć „esowatych”, którym cięcia proste bez żadnego problemu da się wykonać. W przypadku zainwestowania w nóż z szeroką głowicą nic strasznego się nie stanie, ale może Ci ona nie-co zasłaniać podczas pracy i wtedy ucierpi precyzja potrzebna do zminimalizowania pracy przy szlifowaniu.

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-3Drugą, nie mniej ważną różnicą w powyższych zestawach jest lutownica. Urządzenia dostępne powszechnie w sklepach najczęściej nie będą nadawały się do lutowania witraży. Woda lutownicza jest roztworem kwasu, który w szybkim tempie zniszczy grot takiej lutownicy.

Ze względu na to zagrożenie grot musi być pokryty galwanicznie specjalną powłoką odporną na kwaśne środowisko pracy. Kolejnym wymaganiem stawianym przed lutownica jest jej moc. Minimalna, potrzebna do komfortowej pracy nad niezbyt wielkimi formami moc lutownicy to 80W. Jeśli będzie wyższa, na przykład 120 lub 150W, lub zdecydujesz się na stację lutowniczą, to tylko lepiej, ale ceny takich narzędzi są wielokrotnie wyższe.

Jeśli jesteś już posiadaczem pięknej, błyszczącej   lutownicy z prawdziwego zdarzenia, to pamiętaj aby o nią odpowiednio dbać. Odwdzięczy Ci się długim, sprawnym i bezproblemowym działaniem. Salmiak jest najlepszym przyjacielem podczas lutowania. Jest dostępny w kilku postaciach. Najprawdopodobniej leżyBarwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-4 przed Tobą w blaszanej puszeczce podobnej do opakowania z pastą do butów, lub w postaci sztabki przypominającej zaschnięty i sprasowany klej biurowy, a być może jest w proszku. Połóż go w zasięgu ręki.

Obok niego powinna się znaleźć laska cyny.

Cyna stosowana w elektronice zawiera kalafonię i nie nadaje się do naszych zastosowań. W żadnym wypadku nie stosuj cyny z kalafonią. Właściwy stop to LC-60. Mieszanina cyny i ołowiu w stosunku 60/40%.

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-5Cyna i salmiak przygotowane? No to zaczynamy: Operacja „listek dębu”, czyli pierwsze uruchomienie elementów grzejnych w Twojej pracowni.

Włącz lutownicę. Oczywiście najpierw należy ją wyjąć z opakowania i ustawić na odpowiedniej podstawce, którą dostałeś w komplecie.

Kiedy po kilku minutach lutownica jest już gorąca, a miejsce pomiędzy rękojeścią, a grotem nie przypomina już pięknej błyszczącej kolby jaka była tam przed chwilą, przyłóż grot (to ten najcieńszy i najgorętszy fragment lutownicy) do salmiaku. Dym jest normalnym efektem tej operacji, więc powinieneś otworzyć okno lub włączyć wywiew. Przyłóż do niego laskę cyny tak, żeby niewielka jej ilość pokryła grot. Jeszcze dwu lub trzykrotnie umieść gorący grot w salmiaku. Możesz wyłączyć lutownicę. To, czego właśnie dokonałeś nazywa się „pobieleniem” grota i jest ważną rzeczą przy pierwszym uruchomieniu.

Do czyszczenia grota nigdy nie używaj ostrych narzędzi ani metalowych druciaków. Salmiak zawsze sobie poradzi z zanieczyszczeniami grota. Zawsze po skończeniu pracy z lutownicą używaj salmiaku. Da Ci to gwarancję, że lutownica będzie w dobrej kondycji przez długi czas. Zawsze pozwól jej ostygnąć „swoim” tempem pozostawiając w bezpiecznym miejscu.

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-6Odszczypywacz. Celowo napisałem że nie mogą być kombinerki. Czemu? Cała różnica leży w kształcie szczęk. Odszczypywacz ma inny „uśmiech” niż kombinerki. Dzięki temu może chwytać szkło, nie szczerbiąc go na krawędziach jednocześnie skutecznie przytrzymując materiał, działać dźwignią.

Gładzik – to odpowiednio wyprofilowany kawałek odpowiednio sprężystego plastiku dostępny w odpowiednich sklepach dla witrażystów. Jego cena nie jest wysoka, więc nie warto szukać zamienników. Bardzo przydatne narzędzie.

Markery są potrzebne do zaznaczania linii na szkle oraz kartonach.

Pędzelki przydają się do nakładania topnika. W sklepach dla witrażystów znajdziesz specjalne pędzelki przystosowane do pracy w kwaśnym środowisku.

Na początek wystarczą dowolne. Zamiast pędzelków mogą być jednorazowe waciki do uszu, gąbeczka nabita na patyczek i przewiązana nitką, czyli coś, co pozwoli nam pokryć spoiny topnikiem.

Plastry są dostępne w kilku formach, jednak polecam te z nadrukiem przedstawiającym Kubusia Puchatka.

Zestaw Optymalny

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-7Niemal nie różni się od poprzedniej propozycji, ale jest jedna istotna zmiana. W miejsce osełki korundowej, która wymaga niemałego wysiłku proponuję abyś zainstalował w swojej pracowni pierwszą maszynę o napędzie elektrycznym – szlifierkę do szkła. Urządzenie może wspomóc znakomicie Twoje działania zmierzające do przeszlifowania szkła, cięcia, wiercenia i innego hałasowania.

Koszt najprostszego modelu przekroczy kilkaset złotych a bogato wyposażone urządzenie nawet kilka tysięcy. Dwa najczęściej spotykane na naszym rynku modele szlifierek różnią się głównie tym, że do uboższych wersji dołączana jest mała gąbeczka, która zbiera opiłki szkła, jednocześnie mocząc i chłodząc powierzchnię szlifującą. W nieco lepszych modelach, mała turbinka podaje wodę na „kamień” i nie trzeba wtedy używać gąbeczki. Ja jestem zwolennikiem tych drugich, chociaż zdania są podzielone.

Przy pracy ze szkłem, ZAWSZE używaj okularów ochronnych, niezależnie od tego czy tniesz, szlifujesz, czy   może lutujesz swoją nową, najpiękniejszą na świecie pracę. Możesz zrezygnować z korzystania z okularów wyłącznie przy owijaniu i myciu. Nie będę wyjaśniał powodów. To jest oczywiste.

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-8Szlifowanie szkła to mokre, a po wyschnięciu pylące zajęcie. Poradź sobie z tym, stosując odkurzacz podczas pracy. Trafnym wyborem może okazać się maseczka jednorazowa, która sprawi, że w Twoich płucach nie znajdą się opiłki szkła.

Kiedy już zaopatrzysz się w zestaw optymalny, możesz myśleć o dalszych urządzeniach. Ja przedstawiam Ci tylko początek drogi, jednak w zupełności wystarczający aby rozpocząć kolorową przygodę ze szkłem.

Masz już wszystkie niezbędne narzędzia, teraz zapakuj jeszcze spory zapas cierpliwości. Następnym razem opowiem o fascynującym materiale, z którego będziesz tworzył – o szkle witrażowym.

Cierpliwości… 🙂

Barwy-szkla-2011-Jak-powstaje-pracownia-9

 

 

Fotografujemy witraże

Karolina Sójka

Często mamy potrzebę wykonania zdjęcia fotograficznego witraży. Zdjęcia prac własnych, czy też gotowych dzieł w obiektach architektonicznych nastręczają wielu problemów. Najczęstszym, bo wynikającym z realiów jest wysoki kontrast między samą pracą a ciemnym otoczeniem. Automatyczny pomiar światła przeciętnego aparatu fotograficznego wg standardowych ustawień uśredni wynik, co spowoduje, że jasne szkło zostanie po prostu prześwietlone.

Nieco bardziej zaawansowane urządzenia oferują funkcję punktowego pomiaru światła. Ta metoda pozwala na wskazanie punktów ważnych dla pomiaru, wg których nastąpi automatyczne wyliczenie średniej wartości. Jeżeli taka funkcja nie jest dostępna w aparacie, to dobrym rozwiązaniem jest wybór ręcznego ustawienia parametrów ekspozycji. W tym trybie, który wymaga znajomości podstaw fotografowania dokonujemy ustawień wielkości przesłony oraz czasu otwarcia migawki. Kilka próbnych zdjęć powinno upewnić nas w doborze właściwych parametrów.

Warto pamiętać, że zdjęcie „z ręki” można wykonywać jedynie dla krótkich czasów ekspozycji. W przeciwnym wypadku zdjęcia najczęściej będą „poruszone”. Idealnym rozwiązaniem jest zastosowanie statywu. Nie zawsze jednak możemy skorzystać z jego dobrodziejstw. Starajmy się wówczas oprzeć aparat o nieruchome przedmioty, takiej jak ławka, ściana, mebel. Zastosowanie takiego substytutu nie niesie znamion profesjonalizmu, ale może pozwolić nam na wykonanie satysfakcjonującego zdjęcia.

Drugim problemem, z którym często się spotykamy, jest wykonywanie zdjęć dużych prac. Dotyczy to głównie witraży w budynkach, kościołach. Kierując aparat do góry automatycznie sprawiamy, że zostaje przekrzywiona perspektywa. Jak radzić sobie w takich sytuacjach?

Najłatwiejszym jest skorzystanie z programu graficznego, za którego pomocą możemy skorygować powstałą nieprawidłowość. Można próbować odszukać bardziej prostopadłe miejsce do wykonania zdjęcia, z czym jest najczęściej trudno lub wręcz nie jest to możliwe. Trzeba również wspomnieć o rozwiązaniu najbardziej profesjonalnym, jakim jest zastosowanie specjalnego obiektywu fotograficznego typu Tilt-shift.

Podstawowym zastosowaniem tego obiektywu jest fotografowanie architektury. Obiektywy Tilt-shift pozwalają przesunąć oś optyczną obiektywu względem matrycy światłoczułej. Dzięki temu zabiegowi możemy „zgubić” niewłaściwą perspektywę i uzyskać proste linie. Główną wadą obiektywów tego typu jest wyjątkowo wysoka cena.

W przypadku wykonywania zdjęć małych prac lub   witraży stanowiących przeszklenia niewielkie, należy zadbać o jednolite, odpowiednio oświetlone tło.   Wskazana jest praca w trybie „ręcznym” z ustawieniem przesłony na wysoką wartość (8 do 11). Wydłużony czas otwarcia przesłony należy zrekompensować użyciem statywu. No i jeszcze jeden istotny parametr jakim jest balans bieli. Należy go ustawić na taki rodzaj światła jakie mamy oświetlenie.

Wykonując zdjęcia aparatami cyfrowymi standardowo tworzą one pliki w formacie jpg. Jeżeli mamy możliwość i zależy nam na jakości, to zdecydowanie proponuję wykonywanie zdjęć w formacie RAW na najlepszej jakości. Możliwości obróbki tego typu grafiki są ogromne i niekiedy wystarczą niemal sekundy w programie, aby zdjęcie wyglądało zdecydowanie lepiej. Poza tym z tego formatu można również spróbować utworzyć zdjęcie typu HDR.

Jak dobierać kolory

Anna Starmer

Barwy-szkla-2011-Jak-dobierac-koloryARKADY

Najlepszym sposobem na zmianę wyglądu pokoju jest zmiana jego kolorystyki. Jednak jak łączyć   barwy, aby nie gryzły się ze sobą? Gdzie zdobyć wiedzę na temat kolorów, które nawzajem się uzupełniają i dają efekt spokojnej harmonii, i tych, które wnoszą do wnętrza energię? Inspirujący i praktyczny podręcznik zawiera ponad 150 koncepcji układów kolorystycznych przydatnych dla projektantów i dekoratorów wnętrz. Ten światowy bestseller z pewnością zainteresuje też wszystkich, którzy chcą dokonać zmian w aranżacji domu lub mieszkania, ale znajdzie zastosowanie przy projektowaniu witraży.

 

Victorian Doorways Stained Glass Pattern Book

Carolyn Relei

Barwy-szkla-2011-Victorian-DoorwaysDOVER PUBLICATIONS, INC.

Wywodzący się z autentycznych XIX-wiecznych źródeł 19, wzory specjalnie zaprojektowanych witraży do drzwi i oraz okien. Projekty szklanych wypełnień w formie kwiatów, winorośli, wieńców i innych motywów występują w wielu wariantach i różnych obramowaniach.

Książka zawiera 175 czarno-białych ilustracji.

 

Gliwickie witraże. Witraże z końca XIX i początku XX wieku w architekturze profanum Gliwic

Jolanta Wnuk i Leszek Jodliński

Barwy-szkla-2011-Gliwickie-witrazeMuzeum w Gliwicach

Publikacja będąca próbą opisania współczesnego stanu witraży znajdujących się w gliwickich kamienicach, willach i budynkach użyteczności publicznej pochodzących z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku.

Pierwsze prace dokumentacyjne gliwickich witraży z tego okresu, znajdujących się poza obiektami sakralnymi, podjęte zostały w latach 70. XX wieku. Efekty ówczesnych badań, a także badań prowadzonych w latach 2004-2006 stały się treścią niniejszej publikacji.

Odrodzenie sztuki witrażowniczej na Śląsku nastąpiło się w 2. połowie XIX wieku. Częścią tego zjawiska są witraże zdobiące gliwickie kamienice, wille i gmachy użyteczności publicznej. Witraże stały się, w okresie objętym zainteresowaniem publikacji, ważnym elementem dekoracyjnym wykorzystywanym w architekturze świeckiej. Stanowiły stylowe dopełnienie wystroju bogatych kamienic i willi, pojawiały się jako dekoracja nawet w budownictwie czynszowym. Pełniły szczególną rolę w gmachach użyteczności publicznej, podkreślając ich funkcje społeczne. Pozostawały w harmonii stylowej bądź kontraście z architekturą obiektu, którego były częścią. Były wyznacznikiem prestiżu, określały strefy reprezentacyjne budynku, organizując na przykład przestrzeń klatek schodowych.

Wydany przez Muzeum w Gliwicach katalog ilustruje te zjawiska, ukazując jednocześnie piękno i walory artystyczne witraży w gliwickich obiektach architektury świeckiej.

Publikacja została poszerzona o prezentację cyfrowej rekonstrukcji zniszczonych witraży z Domu Przedpogrzebowego na cmentarzu żydowskim przy ul. Poniatowskiego w Gliwicach.

Fusing

Monika Tarasin-Lenart

Szkło stapiane”, „gorące szkło”, „witraż amerykański” te wszystkie nazwy dotyczą jednej z najnowszych technik szklarskich – fusingu.

Jego początków trzeba szukać w latach 60 dwudziestego wieku w Stanach Zjednoczonych. Początkowo traktowany był jako interesujące hobby. Od początku lat 80 stawał się powoli się coraz bardziej znaczącą i niezwykle dynamicznie rozwijającą się gałęzią przemysłu szklarskiego. Było to możliwe między innymi dzięki rozwojowi technologii, która pozwalała na budowanie dużych, lekkich i energooszczędnych pieców elektrycznych.

Historia szkła jest oczywiście w wiele dłuższa. Najstarsze wyroby szklane, pochodzące sprzed ok. 5000 lat znaleziono w Egipcie i Mezopotamii. Niektórzy naukowcy twierdzą jednak że możne mieć ono dłuższa historię sięgająca nawet kilkunastu tysięcy lat.

Najprawdopodobniej szkło zostało wynalezione przypadkiem – przy okazji pokrywania szkliwem tzw. ”glazurowania” naczyń ceramicznych lub podczas wytopu brązu. Około 200 lat p.n.e. wynaleziono zupełnie nowy, rewolucyjny sposób formowania szkła za pomocą piszczeli. Dzięki niej możliwe stało się formowanie przedmiotów o najróżniejszych kształtach i dużo cieńszych niż dotychczas ściankach.

W czasach nowożytnych pierwsze huty szkła powstały we Włoszech w okolicach Wenecji. Do dziś szkło powstające na wyspie Murano jest jednym z najbardziej znanych na świecie.

Kolejnym milowym krokiem w rozwoju przemysłu szklarskiego był rok 1810, kiedy to wynaleziono w Anglii metodę wytłaczania szkła za pomocą urządzeń mechanicznych.

Na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku zautomatyzowano produkcję szklanych naczyń – butelek, słoików. Od tego momentu nastąpił gwałtowny rozwój mechanizacji i automatyzacji przemysłu szklarskiego. We współczesnych hutach dominuje produkcja automatyczna. Jednak w wielu, zwłaszcza tych małych, duża cześć przedmiotów produkowana jest ręcznie.

Fusing polega na zgrzewaniu w specjalnych piecach zwykłego szkła, czyli flotu lub kolorowych tafli szkła witrażowego. Dzięki temu procesowi „pospolita” szyba napiera nowych często zaskakujących cech. Staje się bardziej „miękka” wręcz organiczna, zatracając swój przemysłowy charakter.

Grubość takiego spieku może być różna – od 2 mm do kilku lub nawet kilkunastu cm.

Zwykłe, bezbarwne szkło okienne można barwić tlenkami metali, frytami (pył szklany o różnej granulacji) lub farbami wysokotemperaturowymi. Do struktury szkła można wprowadzać opiłki metali, srebrną lub złotą folię, miedziany drucik…

W tym zakresie efekt końcowy zależny jest od kreatywności twórcy. Niezwykle ważne jest, aby eksperymenty uwzględniały właściwości fizyko-chemiczne łączonych materiałów. Nie wspominamy w tym miejscu o sprawie fundamentalnej jaka jest   bezpieczeństwo, gdyż w procesie twórczym artyści stykają się z wysokimi, sięgającymi 700 do 900 st.C temperaturami.

Stopione szkło może stanowić wyrób finalny, jednak często stanowi ono półprodukt, który w kolejnych etapach poddawany jest obróbce na zimno: piaskowaniu, grawerowaniu, szlifowaniu, malowaniu …

Możliwości są wyjątkowo szerokie. Jak wspomniałam ogranicza wynikają z pomysłowości oraz technologii.

O ile natchnienie jest czynnikiem niemierzalnym, to z pewnością należy przestrzegać reguł rządzących procesami nagrzewania oraz studzenia szkła

Dzięki fusingowi możliwe jest tworzenie rozmaitych przedmiotów, począwszy od niewielkich bibelotów, biżuterii, poprzez większe naczynia, szklane obrazy czy rzeźby, aż do olbrzymich ścian ze szkła lub innych obiektów architektonicznych.

Dzięki tej wszechstronności szkło fusingowe możemy spotkać coraz częściej zarówno w formie zarezerwowanej głównie dla szkła – lamp, przeszkleń, jaki i tam gdzie zastosowanie zgrzewanego szkła może zaskakiwać np. szklane okładziny ścienne, umywalki, blaty stołów, kabiny prysznicowe. We wszystkich tych miejscach takie szkło doskonale się sprawdza, nadając wnętrzu niepowtarzalny charakter oraz specyficzny klimat.

Technika fusingu jest też coraz częściej stosowana przez artystów realizujących projekty typowo artystyczne. Umożliwia ona realizacje nowych obiektów o zaskakujących cechach, które wcześniej były trudne do osiągnięcia.

Fusing cały czas rozwija się i ewoluuje.

Wciąż pojawiają się nowe materiały które ułatwiają pracę lub umożliwiają poszerzanie środków wyrazu. Dzisiaj można tworzyć coraz to nowe projekty, których realizacja jeszcze kilkadziesiąt lat temu była niemożliwa… Możliwości fusingu są ogromne a jedyną granicą zdaje się być nasza wyobraźnia.

Monika Tarasin-Lenart Studiowała na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu na Wydziale Szkła i Ceramiki. Dyplom ze szkła artystycznego obroniła w 2000 roku w pracowni prof. Z. Horbowego i prof. M. Dajewskiej

Secesyjne szkło z wytwórni czeskich

Wystawa w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
Zapraszamy do dnia 31 marca 2011 roku

Barwy-szkla-2011-Secesyjne-szklo-z-wytworni-czeskich12 najpiękniejszych obiektów w z liczącej ponad 50 dzieł kolekcji secesyjnego szkła czeskiego można oglądać na wystawie w muzealnym Skarbcu. Wśród nich są niezwykle oryginalny wazon z muszlami z firmy „Johann Lötz Witwe”, oplatane szklanymi nićmi naczynia wyprodukowane przez „Pallme König & Habel” i szkła o niezwykłych formach z firm: „Wilhelm Kralik Sohn” i „Joseph Ridskopf’s Sohne”.

Na wystawie można będzie zobaczyć m.in. szkła z huty i rafinerii szkła „Johann Lötz Witwe” z Klostermühle (Klášteský Mlýn w Czeskim Lesie), która wniosła największy wkład do rozwoju nowego stylu w szklarstwie czeskim.

 

Targi Showcase Ireland

Barwy-szkla-2011-Targi-Showcase-IrelandW dniach 23-26 stycznia 2011 r. odbyła się w Dublinie impreza targowa Showcase Ireland poświęcona branży wyrobów upominkowych, rękodzieła artystycznego oraz wyposażenia wnętrz.

Była to już 35-ta edycja tych targów, które zgromadziły ponad 350 wystawców: projektantów, producentów i rzemieślników głównie z Republiki Irlandii i Irlandii Północnej, a także z Wielkiej Brytanii. Impreza cieszyło się sporą popularnością wśród odwiedzających.

Wystawcami były głównie firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw oferujące biżuterię, ceramikę, tradycyjne irlandzkie wyroby i ozdoby, artykuły dekoracyjne i pamiątkarskie oraz dodatki do ubrań, szczególnie z naturalnych materiałów. Wszystkie oferowane podczas targów wyroby musiały pochodzić z Irlandii lub innego kraju członkowskiego Unii Europejskiej. Podczas imprezy istniała możliwość prowadzenia przez wystawców sprzedaży kiermaszowej.

Aczkolwiek wystawa ukierunkowana jest na promocję wyrobów irlandzkiego rzemiosła, może być ona również interesująca dla tych polskich firm z sektora MSP, które zamierzają rozpocząć współpracę z rynkiem irlandzkim   w branży upominkowej i wyposażenia wnętrz. Podczas wystawy istnieje bowiem możliwość nawiązania bezpośrednich kontaktów handlowych z irlandzkimi odbiorcami reprezentującymi zarówno handel hurtowy jak i detaliczny.

Asortyment wystawianych na targach towarów jest bardzo szeroki i z powodzeniem mogą być na nich oferowane pochodzące z Polski towary takie jak srebrna biżuteria z bursztynem, ceramika artystyczna, kryształy i szkło   artystyczne wyroby pamiątkarskie, artykuły wyposażenia wnętrz, świece, zabawki wykonane z ekologicznych materiałów czy ozdoby choinkowe.

Kolejna edycja targów Showcase Ireland odbędzie się w dniach 22 – 25 styczniu 2012 r. również na terenie   kompleksu wystawienniczego Royal Dublin Society (RDS) w Dublinie. Informacje nt. imprezy dostępne są na stronie internetowej jej organizatora (Expo Events Ltd): www.expo-events.com.

 

Muzeum Witrażu w Krakowie

Piotr Ostrowski

W jedynym w Polsce Muzeum Witrażu, poza obiektami stałej ekspozycji, można obserwować niezmienny od setek lat proces powstawania witraży. Struktura kamienicy, w której znajduje się teraz Muzeum, a która wybudowana została specjalnie dla potrzeb Zakładu Witraży w 1906 roku, również pozostała niezmieniona. Wszystkie wnętrza Muzeum oraz wyposażenie pracowni, przez którą wiedzie szlak “żywego Muzeum” zachowały swój oryginalny charakter.

W procesie powstawania witraży, poza samym projektem na podstawie którego są wykonywane, największe znaczenie ma kontakt artysty z warsztatem. Możliwość współpracy projektanta z rzemieślnikami i pracownią, w której powstaje dzieło jest konieczna do właściwego oddania intencji artysty. Najwybitniejsi polscy projektanci, tacy jak Wyspiański, Mehoffer, Bukowski czy Frycz niejednokrotnie podkreślali wagę współpracy pomiędzy artystą a rzemieślnikiem w dobrze wyposażonej pracowni, która nie tylko pozwalała oddać zamierzenie projektanta, ale również stworzyć możliwość dokonania zmian w projekcie przez autora w trakcie powstawania dzieła. Nawet jeśli oznaczało to wymianę połowy szkieł na nowe…

Tak też o roli pracowni myślał Stanisław Gabriel Żeleński, który w 1906 postanowił wznieść dla potrzeb Zakładu kamienicę na ówczesnych obrzeżach miasta.

Montaż witraża
Montaż witraża

Stanisław Wyspiański, ze szczególnym pietyzmem podchodzący do realizacji swych dzieł, spędzał w tym miejscu wiele czasu, czuwając nad niemal każdym etapem ich realizacji.

Krakowski Zakład pomyślany był jako duże, kompleksowe założenie mające obok wykonywania witraży i mozaiki szklanej kształcić rzemieślników, projektantów i twórców witraży, pokazując im możliwości drzemiące w tej technice. Olbrzymie sukcesy, tak komercyjne, jak i artystyczne pozwoliły na szybki i błyskotliwy rozwój Pracowni, która przez długie lata pełniła znaczącą, kulturotwórczą rolę otrzymując odznaczenia na krajowych i światowych wystawach za najwyższy poziom wykonywanych dzieł. Z Zakładem współpracowali najznamienitsi polscy artyści początku XX wieku. To tu powstały najwybitniejsze dzieła polskiej sztuki witrażu.

Regał doboru witraża
Regał doboru witraża

Stanisław Gabriel Żeleński „…rozporządzając znaczniejszym kapitałem, był w możności sprowadzać piękniejsze szkła z Anglii i z Ameryki oraz zastosować ręczne maszynki do ciągnięcia ołowiu i cięcia szkła; wreszcie podjąć się większych robót jak n.p. oszklenie całych kościołów i cerkwi. Na tak duże przedsiębiorstwo nie starczył już pierwotny lokal. Dlatego w r. 1906 przystąpił zakład do budowy własnego a wyłącznie na ten cel urządzonego domu. Zanim wykończono siedzibę, […] wystąpiwszy ze służby państwowej, poświęcił się zupełnie temu nowemu zawodowi. Zwiedził tedy zagraniczne tego rodzaju zakłady a przekonawszy się, że i u nas w kraju a zwłaszcza w Krakowie nie brak swojskich talentów, zaprzęgnął tychże do pracy dając im możność krom znacznego zarobku, rozwinąć wszechstronnie swój artyzm. I od tej chwili korzysta Zakład wyłącznie z projektów polskich malarzy i to bodaj czy nie jest największą jego chlubą.

Autor przy pracy
Autor przy pracy

Kamienica, wybudowana specjalnie dla potrzeb Pracowni, została tak zaprojektowana, aby obrazować cały proces tworzenia witraży. Objawia się to w strukturze pomieszczeń rozplanowanych w kamienicy przez architekta Ludwika Wojtyczkę oraz Stanisława Gabriela Żeleńskiego, który etap projektowania i budowania siedziby dla Zakładu poprzedził kwerendą na zachodzie Europy, odwiedzając tam co większe pracownie witraży. Jest więc, choćby pod tym względem, krakowska pracownia ewenementem w tej części Europy […] Dom dwupiętrowy zajęty jest niemal w całości przez Zakład. W suterynach umieszczono piec do topienia ołowiu i cyny oraz magazyn szkła, które podzielono na gatunki a jest ich kilkanaście, oraz i na kolory, których jest kilka tysięcy w osobnych fachach drewnianych, stanowi kapitał kilkudziesięciu tysięcy koron. Kapitał ten bardzo ruchomy pomnaża się i uzupełnia ustawicznie. W suterynach jest skład materyałów. Suteryny są połączone kurytarzem z ulicą z której wózki po szynach zwożą materyał. W podwórzu znajdują się paki z gotowym towarem do wysyłki i odpadki szkła przy wycinaniu witraży pozostałe. Odpadki te bywają zużytkowane przy fabrykacyi naczyń emaliowanych.

Na parterze prócz biura jest palarnia o trzech piecach gazowych służąca do utrwalenia malowania na szkle, nadto dwie pracownie szklarskie z podręcznym magazynem materyałów. Na pierwszem piętrze wielka sala dla malarzy przeznaczona, którzy pracują pod kierownictwem fachowego mistrza. Obok w salach, szkła powleczone woskiem bywają kwasami wytrawiane (Überfanggläser), aby nabrały kilku barw efektownych. Na drugiem piętrze jest atelier dla artystów projektantów i biblioteka w której znajdziesz liczne dzieła wybitnych witrażystów świata, dzieła treści religijnej i szaty kościelne dla żywych modeli.” *

Przemyślano więc w Zakładzie wszystkie etapy tworzenia witraży, ale co ważniejsze, znalazły się w nim także atelier dla artystów projektujących, biblioteka zawierająca kolekcję świetnych książek i albumów dotyczących witraży i technologii ich tworzenia oraz tzw. sala wystawowa. Specjalnie podwyższone pomieszczenie, o wysokości sześciu metrów i potężnym oknie na jednej ze ścian oraz   zamontowana przed nim konstrukcja do zawieszania poszczególnych kwater witrażowych służyć miały przeglądom i korektom, na które zapraszani byli projektanci oraz inwestorzy. Spotkania takie pomóc miały maksymalnemu dopracowaniu tworzonych dzieł; dość powiedzieć, że Wyspiański życzył sobie często wymiany nawet kilkuset elementów szklanych w witrażu, które, bądź walorowo, bądź tonalnie nie odpowiadały jego wizji. Czuć w tym wielką wykonawców rzetelność i troskę o wysoką jakość, ale i świadome kreowanie wizerunku Zakładu, jako miejsca, w którym sztuka ma się “materializować”

“Chlubę tego Zakładu stanowią wspaniałe dzieła Wyspiańskiego tutaj wykonane (Towarzystwo lekarskie, kościół OO. Franciszkanów w Krakowie, słynna błog. Salomea) i dzieła Mehoffera, który publiczną złożył podziękę Zakładowi za artystyczne odtworzenie jego projektu do katedry na Wawelu. Cały szereg wielkich witrażów do katedry na Wawelu, według projektu mistrza Mehoffera będzie w Zakładzie p. Żeleńskiego wykonanym”. *

Barwy-szkla-2011-Muzeum-witrazu-w-Krakowie-4Barwy-szkla-2011-Muzeum-witrazu-w-Krakowie-4Obok sztuki, pojawiły się w Krakowie hasła odrodzenia rzemiosła, trafiając na podatny grunt, zwłaszcza wśród artystów, którzy niektóre z dziedzin podnieśli do rangi sztuk pięknych. Najpełniejszym przykładem swoistego realizowania się integracji sztuk był Wyspiański, poeta jak i malarz, twórca wspaniałych witraży i wstrząsających dramatów, wizji architektonicznych i scenografii, ale także projektant mebli, makat, kutych dekoracji, całych wnętrz, polichromii i grafiki książkowej. Coraz większy krąg artystów, absolwentów Akademii, interesował się sztuką stosowaną. W roku 1901 rozpoczęło działalność Towarzystwo „Polska Sztuka Stosowana”, które propagowało swą ideę na łamach własnego czasopisma „Sztuka Stosowana”. Grupowało ono malarzy, rzeźbiarzy, architektów, etnografów, historyków sztuki, wreszcie miłośników i mecenasów rzemiosła. Wspólnym mianownikiem dla działań wszystkich tych twórców był swoisty styl wywodzący się ze sztuki ludowej. Obok więc niewątpliwych wpływów Secesji, w Krakowie powstały koncepcje stanowiące twórczy wkład do podstawowego jej dorobku, poza tym pojawiły się cechy odrębności krakowskich witraży, które są bardzo znamienne.

Z tej perspektywy powstanie i szybki rozwój Krakowskiego Zakładu Witrażów S.G. Żeleński uznać trzeba za zjawisko niezmiernie charakterystyczne dla klimatu kulturowego epoki. Pracownia artystyczna połączona z warsztatem rzemieślniczym – zatem wszystko to, co zakładali ideologowie sztuki stosowanej.

Podobnie – funkcje tak zorganizowanej Pracowni – odnaleźć można w idei Gesamtkunstwerk, która była żywa w początkach jej działania w okresie rozkwitu tendencji modernistycznych. Witraże były ważną częścią projektów budynków tak znanych architektów jak Héctor Gumard, Victor Horta, Antonio Gaudi czy Frank Lloyd Wright. Bauhausowska pracownia witrażu skupiała artystów zajmujących się sztuką szkła zintegrowaną z modernistyczną architekturą. Autorami projektów byli między innymi artyści tak znaczący dla dwudziestowiecznej sztuki jak George Braque, Henri Matisse i Fernand Léger.

Chrystus Pankrator Proj. Stefan Matejko
Chrystus Pankrator
Proj. Stefan Matejko

Założyciel Zakładu kierował nim jeszcze do wybuchu pierwszej wojny światowej. Jako ppor. rezerwy w armii austriackiej został adiutantem gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Zaraz na początku wojny, 27 sierpnia 1914 roku postrzelony pod Kraśnikiem, wzięty do niewoli rosyjskiej, następnego dnia zmarł w czasie transportu pod Łukowem i tam został pochowany.

Po krótkiej przerwie wdowa, Iza Żeleńska   samodzielnie uruchomiła Zakład. W 1929 roku do   pracy w Zakładzie włączył się 24 – letni syn Izy i Stanisława Gabriela Żeleńskich – Adam.

Wybuch II wojny światowej unieruchomił Zakład tylko na kilka tygodni. Kilkakrotnie groziło Zakładowi wysiedlenie, do którego szczęśliwie nie doszło.

W roku 1952 Zakład początkowo objęto przymusowym zarządem państwowym, który sprawowały Krakowskie Zakłady Szklarskie Przemysłu Terenowego, a potem upaństwowiono. W latach sześćdziesiątych Zakład wykupiła Spółdzielnia Pracy „Gromada”, niespełna dziesięć lat później – Spółdzielnia Pracy „Renowacja”.

W 2000 roku Zakład został sprywatyzowany. Po czterdziestu ośmiu latach przerwy odzyskał on oryginalną, historyczną nazwę “Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński”. W listopadzie 1999 roku spadkobiercy rodziny Żeleńskich wyrazili swoją jednomyślną zgodę dla ponownego oznaczenia Zakładu pierwotną nazwą oraz logo. Zgodę swą warunkowali między innymi: „prowadzeniem przez przewidywany do utworzenia podmiot gospodarczy działalności w sferze witrażownictwa przy zachowaniu dbałości o profesjonalny i artystyczny poziom wykonywanych prac, celem podtrzymania tradycji zasłużonej placówki witrażowej S.G. Żeleński oraz prowadzeniem przez ten podmiot gospodarczy oprócz działalności produkcyjnej i konserwatorskiej także działalności wystawienniczej prezentującej dorobek Zakładu”.

W 2002 roku, w setną rocznicę powstania Zakładu, założona została w jego siedzibie Galeria Witrażu. Na jej bazie w 2005 roku powstało Muzeum Witrażu ze statutem uzgodnionym z Ministrem Kultury. Muzeum, które powstało w pomieszczeniach wybudowanej w 1906 kamienicy, łączy przestrzenie czysto ekspozycyjne z ciągle funkcjonującą pracownią, prezentowaną w konwencji żywego muzeum. Unikatowa formuła zwiedzania stworzona w Muzeum, mimo obojętności i braku jakiegokolwiek wsparcia ze strony władz miasta, cieszy się niesłabnącym powodzeniem.

"Trójca święta" Przedstawienie typu tron łaski, fragment, proj. Wojciech Jastrzębowski
„Trójca święta” Przedstawienie typu tron łaski, fragment, proj. Wojciech Jastrzębowski

W latach 2000 – 2008 w Zakładzie powstało wiele prestiżowych dzieł i prac konserwatorskich potwierdzających najwyższy poziom realizowanych prac i powrót do najchlubniejszych tradycji najstarszego w Polsce zakładu witraży. Do najciekawszych można zaliczyć: cykl witraży w szybach windowych budynków biurowych Herbewo w Krakowie, witraże w kościele w Dobczycach Kornatce, adaptację projektów Józefa Mehoffera i wykonanie ośmiu okien witrażowych do kościoła w Turku. Najbardziej wymagająca i prestiżowa była jednak realizacja wykonana we współpracy z Andrzejem Wajdą w latach 2002-2007, na podstawie nigdy wcześniej niezrealizowanych   projektów Stanisława Wyspiańskiego do Katedry Wawelskiej. Witraże te są eksponowane są w Pawilonie Wystawienniczo – Informacyjnym “Wyspiański 2000” w Krakowie.