Norwich to miasto we wschodniej części Anglii, któremu sławę na świecie przyniósł nie tylko tytuł Miasta Literatury, nadany przez UNESCO, ale również wspaniałe witraże w katedrze w Norwich.
Katedra w Norwich jest jednym z skarbów tego miasta. Jej strzelistą wieżę można zobaczyć z odległości wielu kilometrów. Gdy ktoś wchodzi do budynku Katedry, ma poczucie ogromnej przestrzeni i światła. W przypadku większości normańskich katedr, nie zawsze tak bywało, gdyż pierwotnie ich ściany i okna były utrzymane w mrocznej stylistyce architektonicznej. W przypadku Katedry w Norwich nie należy żałować tego, co zostało utracone z wczesnej konstrukcji, ale cieszyć się tym, co można podziwiać teraz.
Prawdą jest, że większość średniowiecznych witraży pierwotnie zaprojektowanych dla tej Katedry, została zniszczona zarówno w okresie reformacji i wojny secesyjnej (choć kilka fragmentów pozostaje w dziekanacie). Jednak w czasie jej poważnej renowacji w 1830 roku wykorzystano możliwość ponownego wprowadzenia barwnych witraży w budynku. W rezultacie pojawiła się nie tylko kolekcja wiktoriańskich okien, ale również przywrócono witraże z okresu średniowiecza. Dziekanat i kapituła zachęcały rodziny w mieście do zamawiania memoriałów. W wyniku dwóch kolejnych wojen światowych pojawiały się w Katedrze nowe okna upamiętniające zmarłych. Czas mijał i zostało wprowadzone nowoczesne szkło, w tym panele Keitha Newa i Johna Haywarda w północnym transepcie.
W ten sposób Katedra stała się niemal „muzeum witrażu”, umożliwiając zwiedzającym oglądanie witraży produkowanych w wielu stylach przez wiodących rzemieślników.
Witraże w Katedrze w Norwich tworzą wspaniałą kolekcję witrażowych dzieł sztuki z różnych epok.
Najbardziej znanym jest z pewnością zachodnie okno Katedry w Norwich. Jest ono oszałamiającym i ważnym przykładem wczesnego wiktoriańskiego odrodzenia średniowiecznych technik wytwarzania kolorowych witraży, jakie zostały utracone po reformacji i rozwiązaniu klasztorów w XVI wieku.
Kamienny maswerk okna został zainstalowany za czasów Williama Alnwicka, który był biskupem Norwich od 1426 do 1436 roku. Jest on kopią maswerku zachodniego okna Westminster Hall w Londynie. Nic nie wiadomo o oryginalnym witrażowym szkle tego okna, które zostało zniszczone i zastąpione zwykłym szkłem, prawdopodobnie w czasie reformacji.
Obecne szkło witrażowe, zainstalowane w 1854 roku, zostało zaprojektowane i wykonane przez George’a Caleba Hedgelanda (1825-1898), cieszącego się dużym uznaniem artystę witrażowego. Inne prace tego twórcy obejmują między innymi okno na wschodnim krańcu Jesus College Chapel w Oxfordzie.
Z sześciu głównych paneli okna dolna trójka przedstawia sceny ze Starego Testamentu:
- Mojżesz w sitowiu
- Mojżesz i wąż
- Dziesięcioro przykazań
Trzy górne panele przedstawiają sceny z Nowego Testamentu:
- Narodzenie Chrystusa
- Nauczanie Chrystusa
- Wniebowstąpienie Chrystusa
Po reformacji i późniejszym purytanizmie, który nie tolerował ekstrawagancji w dekoracji kościoła, kolorowe szyby wielu okien Katedry w Norwich zostały zniszczone i zastąpione zwykłym szkłem. Zapotrzebowanie na witraże w Anglii dramatycznie spadło. Przez kolejne dwa stulecia utraconych zostało wiele umiejętności tworzenia kolorowych szkieł i witraży. Do XVIII wieku produkcja witraży została zredukowana do malowania rysunku. Często był on utrzymany w stylu znanych obrazów olejnych, nanoszonych na arkusze zwykłego, bezbarwnego szkła. Witraże z tego czasu również znajdziemy w Katedrze.
Odrodzenie średniowiecznych technik witrażowych w Anglii, na początku XIX wieku było w dużej mierze spowodowane staraniami jednego człowieka, Charlesa Winstona, londyńskiego adwokata i amatora witrażu. Fragmenty średniowiecznego szkła barwnego poddano analizie chemicznej. Ponownie odkryto utracone procesy, które w tym czasie nosiły nazwę „antycznego” szkła. Odrodzenie było szybkie. Na Wielkiej Wystawie w 1851 roku w Crystal Palace, w Londynie, nie mniej niż dwudziestu pięciu angielskich twórców witraży, w tym Hedgeland – twórca witraży w Katedrze w Norwich – wykazało się nowymi umiejętnościami.
Intensywność koloru osiągnięta przez Hedgeland jest znakomita, do tego stopnia, że w latach 70-tych XIX wieku, gdy dekoracja kościołów stała się bardziej konserwatywna, kolory szkła z witraży w Katedrze w Norwich zostały uznane za zbyt żywe. Wygląd witraży, w znacznej ich części, został wówczas wyciszony przez zastosowanie ciemnego lakieru.
Gruntowne czyszczenie w 1995 roku przywróciło na szczęście witraże do dawnej świetności, którą możemy podziwiać do dzisiaj.
