Oglądając najnowszy film Keneth’a Branagh’a wiele osób jest pod wrażeniem wspaniałej scenografii, szczególnie obrazującej spektakularny wyjazd pociągu z Istambułu, gdzie wiernie oddano wszystkie detale budynków, nawet witraże stacji Orient Express.
Największą sławę przyniósł stacji kolejowej Sirkeci w Istambule fakt, że był to ostatni przystanek w Europie, słynnego pociągu dalekobieżnego Orient Express, który po raz pierwszy dotarł do Stambułu w 1895 r. W latach świetności tego miejsca królowie, książęta i mężowie stanu przyjeżdżali do Stambułu, gdzie spotkali się z umundurowanymi oficjelami z ambasad europejskich. Jednym z najbardziej znanych pasażerów tej linii kolejowej była legendarna pisarka i autorka powieści „Morderstwo w Orient Expressie” – Agatha Christie.
Orient Express wyruszał z Paryża z przystankami we Francji, Niemczech, Austrii, Węgrzech, Rumunii i Bułgarii, kończąc bieg trasy w Stambule. Podróż na trasie długości 3 094 kilometrów zajmowała pasażerom 80 godzin. Ponieważ z czasem jazda pociągiem straciła na popularności, najpierw 19 maja 1977 roku przestało działać bezpośrednie połączenie Orient Express Paryż- Istambuł, a następnie reszta skróconego szlaku tej wspaniałej linii kolejowej została wyłączona w 2009 roku.
Kiedy więc, dlaczego i jak zbudowano dworzec Sirkeci, który wyróżniają do dzisiaj wspaniałe witrażowe okna?
Po wojnie krymskiej Turcy doszli do wniosku, że kolej łącząca Europę ze Stambułem jest niezbędna. Po kilku nieudanych próbach koncesja na „Rumeli Railroad” została przyznana bawarskiemu bankierowi Baronowi Maurice’owi de Hirschow z Belgii. Trasa miała rozciągać się od Istambułu przez Edirne, Płowdiw i Sarajewo, do brzegu rzeki Sawy, nad Dunajem w Belgradzie. Uważano, że Yeşilköy w Stambule znajduje się zbyt daleko od Eminönü (głównej dzielnicy biznesowej tego okresu), aby mógł to być dobry punkt wyjazdu dla kolei z miasta, dlatego zwrócono się o przedłużenie linii do Sirkeci. Rozbudowa została ukończona w 1872 roku, a „tymczasowy” dworzec kolejowy w Sirkeci został zbudowany w 1873 r.
Niemiecki architekt i inżynier August Jachmund otrzymał zlecenie od Sułtana Abdülhamita II, aby rozpocząć budowę nowego dworca kolejowego 11 lutego 1888 roku. Niezwykle bogato prezentującą się stację w Sirkeci otwarto 3 listopada 1890 roku. W założeniu stacja musiała dorównywać standardem luksusowi samego pociągu Orient Express.
Witraże stacji Orient Express w Istambule przypominają o wspaniałych czasach, gdy ten luksusowy pociąg przemierzał Europę.
Jachmund uważał, że najważniejszym przekazem, jaki powinna nieść ze sobą architektura budynku dworca, jest fakt, że jest to miejsce, w którym Zachód spotykał się ze Wschodem. W rezultacie projekt musiał uwzględniać styl orientalny. W związku z powyższym plany obejmowały wykorzystanie w tworzeniu elewacji dworca cegieł, okien z łukami szczytowymi i rozetami, witraży i szerokich drzwi wejściowych, przypominających kamienne portale.
Podstawowym materiałem wykorzystanym do wykonania budynku był granit, fasada zaś została zbudowana z marmuru i kamieni z Marsylii. Do ogrzewania w poczekalniach zainstalowano duże piece kaflowe zakupione z Austrii, a oświetlenie terminalu stanowiło 300 latarni gazowych.
Terminal został dodatkowo udekorowany kilkoma wielkimi, witrażowymi rozetami. Duże, okrągłe okna z witrażami wypełnionymi szkłem z orientalnymi, geometrycznymi wzorami znajdują się nad wejściami prowadzącymi z peronów na dworzec, ale również w fasadzie stacji, w zwieńczeniu okien podpartych kolumnami. Budynek posiada ponadto wąskie okna w stylu orientalnym, również wypełnione witrażami. Kolorystyka szkła jest nadal bardzo żywa mimo ponad 120 lat, jakie minęły od czasu ich powstania. Światło, które przenika przez barwne szkło wypełnia ogromną salę dworca i sprawia, że powraca jego dawny duch, gdy miejsce to wypełniali podróżni w wysublimowanych XIX wiecznych strojach.
Orientalny styl stworzony przez Jachmunda był podziwiany za czasów, gdy kolej Orient Express budziła ogromne zainteresowanie i wpłynął na projekty innych architektów stacji kolejowych, w całej Europie Środkowej.
Stacja kolejowa Sirkeci obsługuje pasażerów przyjeżdżających i wyjeżdżających ze Stambułu od ponad wieku. Podczas oczekiwania na przybycie pociągów pasażerowie mogą pozwolić sobie na chwilę nostalgii za przeszłością w restauracji Orient Express, która została otwarta w 1890 roku. W latach 50. i 60. XX wieku było to miejsce spotkań dziennikarzy, pisarzy, tłumaczy i niektórych elit. Całkowicie odnowiona w 1984 roku i serwująca dania kuchni tureckiej, dziś restauracja jest popularnym miejscem wizyt turystów. W Muzeum Kolejowym, mieszczącym się w Sirkeci można podziwiać pamiątki z okresu, gdy kolej Orient Express była synonimem największego luksusu.
Niestety, dzisiaj dworzec Sirkeci coraz mniej przypomina ten z wcześniejszych, chwalebnych lat. Stacja kolejowa pilnie potrzebuje remontu.
Nowoczesny tabor kolejowy sprawia, że nie można już usłyszeć gwizdów pociągów, które kiedyś rozpalały ducha przygody i przywodziły na pamięć obrazy odległych miejsc, do których wiodły tory kolejowe.
