Judyta Cukrowska
Katedra Świętego Tomasza w Bombaju to pierwszy anglikański kościół w tym mieście.
Katedra znajduje się w dzielnicy Mobaju (dawniej Bombaju), w której architekturze widać wyraźne wpływy kolonialne.
Budowa położonego wśród pięknej zieleni pierwszego, anglikańskiego kościoła w Bombaju została ukończona w 1718 roku, po ponad 40 latach od położenia kamienia węgielnego. Richard Cobbe, kapelan kościoła, zakończył budowę budynku i Katedra została otwarta do służby Bożej w dzień Bożego Narodzenia 1718 roku. Jej wystrój zostaje praktycznie niezmieniony od tamtej pory.
Wieża i zegar na zachodnim końcu budynku zostały dobudowane w 1838 roku, a około 25 lat później rozpoczęto główny program renowacji, mający na celu powiększenie prezbiterium. Przebudowę zakończono w roku 1865.
W katedrze jest pochowanych wielu Brytyjczyków. Spoczywają pod wspaniałymi, ozdobnymi, marmurowymi tablicami i pomnikami z wygrawerowanymi na nich elegiami.
Kościół miał w złożeniu poprawić „standardy moralne” rosnącej brytyjskiej osady. Znajduje się na Veer Nariman Road, w pobliżu Ogrodów Horniman Circle i Fontanny Flory.
Uwagę, zwiedzających ten zbudowany w stylu neogotyckim i neoklasycystycznym kościół, przykuwa zachowany, mimo upływu setek lat, wygląd wnętrza z XVIII wieku. Dominuje polerowany mosiądz, drewno i marmur, przyciągają wzrok wyjątkowo ciekawe witraże w prezbiterium.
Okna w Katedrze opowiadają oczywiście historie z Biblii, przedstawiają Pokłon Trzech Króli, ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Jezusa. Ale, gdy przyjrzeć się im bliżej, można również znaleźć wyryte w każdym witrażu ślady historii.
Południowe okno w Katedrze Świętego Tomasza przedstawia na przykład patrona kościoła w uderzającym podobieństwie do autora witraży. Jego ostre rysy, przedstawione na przezroczystym szkle pozostają w kontraście do otaczających go archaniołów z ich złotymi lokami i cerą koloru kości słoniowej. Z pewnością postronny obserwator zauważy, że surowe oblicze Świętego Tomasza jest uderzająco podobne do twarzy XIX wiecznego projektanta witraży, Henry’ego Holiday, który otrzymał zadanie stworzenia wystroju okien katedry.
W XIX wieku szkło do wykonywania witraży w Bombaju było przygotowywane w warsztatach w Anglii i stamtąd przypływało na statkach do Indii. Z początku witraże były wykonywane wyłącznie dla budynków kościelnych i katedr, w późniejszym czasie zaczęto również ozdabiać nimi budynki publiczne i prywatne domy. Wiele z nich było naprawdę wyjątkowo wysokiej jakości i zachwycało swoim pięknem.
W Bombaju znajduje się wiele cennych witraży, wykonanych w renomowanych warsztatach z XIX wieku. Dzisiaj przywrócenie świetności tym witrażom kosztowałoby fortunę. Brytyjscy specjaliści przyjeżdżają do Indii z cyklem szkoleń w ramach 18 miesięcznego projektu i przekazują lokalnym rzemieślnikom swoją wiedzę na temat konserwacji witraży. Wielu stażystów po tych kursach zakłada własne studia witrażowe i wykonuje prace konserwatorskie, na przykład w Katedrze Świętego Tomasza w Bombaju.
Podczas restaurowania witraży właśnie w tej katedrze natknięto się na zastanawiający szczegół. Odkryto, że kawałek szkła z twarzą Świętego Tomasza został odwrócony tak, że jego namalowane oblicze jest faktycznie na zewnątrz kościoła. Konserwatorzy podejrzewają, że powierzchnia została odwrócona podczas oczekiwania na resztę detali do stworzenia całego witraża ( jak wiadomo budowa Katedry trwała bardzo długo). Fragmenty były w magazynach przez blisko 17 lat. Użyty zastępczo kawałek szkła z jakiegoś powodu, został nieprawidłowo zainstalowany.
W 2004 roku, konserwator nie zdecydował się jednak na naprawienie tego 119 -letniego błędu. Zamiast tego zamontował na zewnątrz 2 mm kawałek przezroczystego szkła, przykrywając nim, dla zabezpieczenia przed wpływem działań atmosferycznych, pomalowaną powierzchnię i wyrył na nim malutką datę, tak by przyszli konserwatorzy nie byli zdziwieni dokonaną interwencją. Po tym wszystkim uświadomiono sobie, że wady dzieł sztuki często ukrywają najciekawsze historie.
Katedra została uznana w 2004 roku dziedzictwem UNESCO Azji i Pacyfiku i jest pod ochroną jako zabytek światowej kultury i sztuki.
