Jednymi z najstarszych witraży w Europie są średniowieczne witraże z York Minster w York, w Anglii.
Witraże istnieją jako element architektoniczny od wieków.Te ozdobne okna, które najczęściej były używane w miejscach kultu, znane są już od VII wieku w Europie.
York Minster jest jedną z największych katedr w Europie. Budowa kościoła rozpoczęła się w XIII wieku i nie została zakończona aż przez ponad 200 lat.
Katedra York Minster słynie z wyjątkowych, witrażowych okien.
Wielkie Wschodnie Okno w katedrze, które powstało w XV wieku, jest największym średniowiecznym witrażem w Anglii i na świecie. Dzieło to jest wysokości ponad 23 metrów.
Witraż w tym oknie jest wielkości kortu tenisowego. Zostało stworzony między 1405 a 1408 rokiem przez mistrza sztuki witrażowej John’a Thornton’a. Pokazuje początek i koniec wszystkich rzeczy, ze świata opisanego w księdze Genesis. Przedstawione są na tym witrażu sceny, które zapowiadają koniec świata i drugie przyjście Chrystusa.
Okno jest obecnie częścią ogromnego projektu konserwatorskiego jednego z największych tego typu w Europie, w ramach York Minster Revealed. Wszystkich 311 paneli z okna zostało usuniętych i są starannie odrestaurowywane przez York Glaziers Trust. Prace w celu przywrócenia 600-letniego witraża do świetności rozpoczęły się w czerwcu 2015 roku i będą prowadzone do 2018 roku, zanim całkowita restauracja okna zostanie zakończona.
Okno Pięciu Sióstr w Północnym Transepcie w York Minster jest jedynym pomnikiem w Anglii poświęconym kobietom z Imperium Brytyjskiego, które straciły życie podczas pierwszej wojny światowej. Witraż, który pochodzi z połowy XVIII wieku, został odrestaurowany i oddany do użytku w latach 1923-1925. W czasie pierwszej wojny światowej witraż został całkowicie usunięty, aby chronić go podczas szturmem Zeppelinów.
Okno jest wypełnione szkłem grisaille, ręcznie malowane i ozdobione skomplikowanymi, geometrycznymi wzorami. Panel centralny posiada jeszcze jedną barwną sekcję, pochodzącą z Norman Minster i inspirowaną krucjatami.
Wielkie Okno Zachodnie zostało stworzone i zainstalowane między rokiem 1338 a 1339. Witraż symbolizuje władzę i cel Kościoła poprzez pokazaną na nim całą hierarchię kościelną na tym terenie Anglii. Na poziomie podstawowym znajduje się ośmiu arcybiskupów z York, którzy przedstawieni są jako apostołowie a następnie znajdują się panele ze scenami z życia Chrystusa i Dziewicy Maryi, Zwiastowaniem, Narodzeniem, Zmartwychwstaniem i Wniebowstąpieniem. Na górze witraża znajduje się Maryja ukoronowana i siedząca obok Chrystusa w niebie.
Okno jest znane jako „serce Yorkshire” ze względu na kształt jego górnej, kamiennej obudowy, która została w całości zastąpiona w latach 1989-90 z powodu erozji.
Średniowieczne witraże z York Minster, w Anglii są bezcennym reliktem przeszłości
Wiek witraży w York Minster (niektóre z nich pochodzą z XII wieku), jest dowodem na wybitne umiejętności rzemieślników, którzy je skonstruowali. Niemniej jednak wszystkie witraże wymagają ostatecznie konserwacji. Okna w York Minster nie są wyjątkiem i dlatego ostatnio dużo wysiłku poświęca się na renowację tych wybitnych dzieł witrażowej sztuki.
York Minster posiada aż 128 niesamowitych witraży, ale 74 z nich jest narażonych na niszczące działanie zewnętrznych czynników. Okna witrażowe, które będą zabezpieczone przed działaniem warunków atmosferycznych, ostatecznie rozwiążą problemy związane z ich korozją lub innymi uszkodzeniami spowodowanymi czynnikami zewnętrznymi.
Obecnie trwają prace zmierzające do pokrycia kosztów zastosowania oszklenia ochronnego do tych wyjątkowych witraży. Projekt ma na celu zachowanie okien w ich naturalnej postaci, zatrzymanie dalszych szkód wyrządzanych przez warunki pogodowe i zapewnienie stosownych prac konserwatorskich.
Ponad połowa średniowiecznych witraży w Anglii znajduje się w 128 oknach w katedrze York Minster, co sprawia, że świątynia ta jest bezcennym miejscem dla kultury i sztuki.
