Islandzkie witraże – Katedra w Skálholt
Agata Mościcka
Odwiedzając Islandię nie można zapomnieć o mieście Skálholt niedaleko Reykjaviku. To tutaj mieściła się kiedyś siedziba islandzkich biskupów.
Skálholt był w XI-XII wieku centralnym ośrodkiem życia religijnego, kulturalnego i politycznego Islandii. Rezydowało w tym miejscu 31 biskupów katolickich i 12 protestanckich. Siedziba biskupów została przeniesiona do Reykjaviku w 1785 roku.
Ostatni biskup katolicki Jón Arason, wraz ze swoimi dwoma synami ( w tamtych czasach nie obowiązywał celibat) został ścięty w dniu 7 listopada 1550 roku, na rozkaz duńskiego króla, w miejscu, w którym znajduje się aktualnie kościół katolicki.
Biskup, który był również politykiem, uczonym i pisarzem, walczył przez lata o wolność Islandii, o utrzymanie wiary katolickiej w kraju i niezależności państwa od Danii. Biskup Jón Arason przeciwstawiał się także wprowadzeniu luteranizmu, samowoli rządów duńskich w Islandii i nadużyciom urzędników duńskich. Mimo poparcia ludności jego walka zakończyła się jego tragiczną śmiercią.
Na miejscu, gdzie w XI wieku mieli swą siedzibę biskupi islandzcy przez wieki budowano wiele innych kościołów. Największy z nich został zbudowany w 1155roku przez biskupa Klaengura Thorsteinssona. Nawa tego kościoła miała aż 50 metrów długości.
1 lipca 1956 roku , dla uczczenia 900 rocznicy powstania pierwszej siedziby biskupa w Skálholt w 1056 roku położono kamień węgielny pod budowę aktualnego kościoła – katedra w Skalholt.
Katedra w Skalholt ma długość 30 metrów i została zaprojektowana, podobnie jak większość islandzkich kościołów na planie krzyża przez architekta Hördura Bjarnasona.
Kościół został poświecony w 1963 roku, 21 lipca. Ciała biskupów Skálholt spoczywają w krypcie podziemnej. Przechowywany jest tam również zbiór tablic nagrobkowych. W podziemiach znajdują się przejścia do dawnej szkoły języka łacińskiego i domów mieszkalnych.
Katedra w Skalholt jest znana zarówno z powodu swojej nowoczesnej bryły architektonicznej, jak również z powodu artefaktów, pochodzących z poprzednich kościołów, który były budowane na miejscu, na którym stoi.
W budowę nowego kościoła zaangażowały się państwa skandynawskie. Być może przez wzgląd na historyczne dzieje tego miejsca, państwa te ofiarowały dla kościoła bardzo cenne dary, stanowiące fundamentalne wyposażenie tej budowli.
Z Norwegii pochodzą dachówki, flizy i drzwi. Darem Wysp Owczych jest chrzcielnica. Dania, która tak niesławnie zapisała się w historii tego miejsca, podarowała dla kościoła chyba najbardziej cenne i piękne dary, a mianowicie organy, mozaikę dla wielkiego ołtarza, ławki oraz piękne okna z nowoczesnymi witrażami.
Islandzkie kościoły cechuje prostota architektoniczna. Katedra w Skalholt ma ciekawą architekturę. Główna nawa jest szeroka i wysoka, zwieńczona drewnianym dachem. Boczne nawy wypełnia intensywnymi kolorami światło, przenikające przez nowoczesne witraże w oknach. W wyższej kondygnacji katedry okna witrażowe są znacznie mniejsze co sprawia, że górna część kościoła wydaje się być wyraźnie nie doświetlona.
Wielki ołtarz w postaci mozaiki pięknie współgra ze stylistyką witraży okiennych. W ołtarzu głównym okna witrażowe znajdują się w górnej części budowli, dzięki czemu piękna mozaika, przedstawiająca Chrystusa, oświetlona światłem z nich płynącym, nabiera wspanialszego wyrazu. Po każdej ze stron ołtarza znajdują się cztery wąskie okna z geometrycznym układem kolorowych kawałków szkła. Przeważają kolory niebieski i czerwony. Światło, przenikające przez intensywnie barwne, szklane płytki współgra z kolorystyką mozaiki, która utrzymana jest w pastelowych kolorach, błękicie, zieleni i beżu.
Małe, barwne, szklane płytki witraży rzucają na powierzchnie ścian niesamowite kolorowe światło, tworzące zachwycające wzory. To wyjaśnia cel pozostawienia wolnych przestrzeni ścian w wewnętrznej bryle architektonicznej kościoła.
Witraże, stworzone z maleńkich, wielobarwnych płytek szkła można dowolnie interpretować. Ktoś z pewnością ujrzy w nich wyobrażenie krzyża, monstrancji , wszechświata czy po prostu barwną mozaikę.
Kościół jak inne islandzkie kościoły jest położony na wzniesieniu i światło słoneczne może tym sposobem w słoneczne dni, rzadko tu bywające, oświetlać wnętrze katedry przez wielokolorowe witraże.
Duńczycy ofiarowując tak piękne witraże dla katedra w Skalholt uczynili wielki gest szacunku w stosunku do społeczeństwa islandzkiego i jego wieloletniej niezłomnej walki, która doprowadziła Islandię do uzyskania upragnionej wolności.
