Agata Mościcka
Wspaniała Katedra Św. Pawła w Melbourne już na progu wita wiernych polskim akcentem. Ten wyjątkowy kościół swoją sławę zawdzięcza wybitnemu talentowi polskiego witrażysty Janusza Kuzbickiego.
Katedra Świętego Pawła została zbudowana w miejscu, gdzie dr Alexander Thomson w roku 1836 udzielał pierwszych publicznych, chrześcijańskich posług. W 1848 roku teren ten został udostępniony pod budowę budynku Kościoła parafialnego pod wezwaniem Świętego Pawła. Konsekrowany w 1852 roku, kościół był używany aż do 1885 roku, kiedy to został rozebrany, aby zrobić miejsce dla obecnej katedry, która pozostaje do dzisiaj w samym sercu życia miasta.
Katedra zbudowano w stylu neogotyckim. Została zaprojektowana przez wybitnego angielskiego architekta William’a Butterfield’a, który był znany jako projektant budowli sakralnych. Butterfield stanowczo odmówił odwiedzenia Melbourne i realizacja projektu budynku była skazana na wiele problemów, związanych zwyczajowo ze zdalnym nadzorem nad budową. Projektant zrezygnował ze swojej pracy w roku 1882 i wreszcie w 1884 roku budynek został ukończony pod kierunkiem Józefa Reed’a miejscowego projektanta, który zaprojektował wiele budynków użyteczności publicznej w Melbourne. Niemniej jednak Katedra Św. Pawła pozostaje ostatecznie arcydziełem Butterfielda.
W 2009 roku zakończono rozległe prace konserwatorskie na zewnątrz i wewnątrz katedry, prowadzone pod kierownictwem samego wielebnego David’a Richardson’a, 13-go Dziekana Melbourne.
Katedra Św. Pawła w Melbourne zachwyca swoim wnętrzem. Niezwykłe, wysokie sklepienie, dwa rzędy okien, na dwóch wysokościach, każde ze wspaniałym XIX wiecznym witrażem, ukazującym sceny z życia Jezusa, imponujące, zabytkowe, strzeliste okna z pięknymi witrażami nad wejściem i nad ołtarzem, dwie nawy boczne, piękne łuki i kolumny, cudowna kolorystyka wnętrza, a całość dopracowana i doskonale odrestaurowana przez konserwatorów, wszystko to sprawia, że katedra jest miejscem najważniejszych uroczystości w mieście, z udziałem najwyższych rangą oficjeli i celem odwiedzin tysięcy turystów.
Dla Polaków jednak najważniejsze są drzwi wejściowe do Katedry i wieża Moorhouse.
W 2009 roku, gdy z powodu naruszenia stabilności wieży, w rezultacie natężenia ruchu ulicznego, wykonywano remont całego kościoła zwrócono się o pomoc w dekorowaniu Katedry do dwojga polskich artystów plastyków, mieszkających na stałe w Australii – do Magdaleny i Janusza Kubickich.
Wejście do Katedry ma naturalne światło, które pada z góry, przez otwór w suficie. Okno świetlika zostało zaprojektowane i wykonane przez parę polskich witrażystów.
W sztuce chrześcijańskiej liczba osiem jest liczbą zmartwychwstania. Ośmioramienna gwiazda świetlika symbolizuje ofiarę Chrystusa, ale i nadzieję. Kształty tafli szkła przywodzą na myśl wczesne chrześcijańskie symbole ryby i odnoszą się do chrztu. Jasne szkło i niebiański wręcz kolor niebieski symbolizują miłość i prawdę, złoto oznacza boskość. Czerwony to krew ofiary i męczeństwo. Pięć części czerwonego szkła reprezentuje rany Chrystusa.
Kształt świetlika to kwadrat opisany na kole, gdzie kwadrat to symbol ziemskiego bytowania, a krąg to monogram Boga i symbol wieczności.
Kolejne dzieło wybitnego polskiego witrażysty i rzeźbiarza Janusza Kuzbickiego, obok którego nie da się przejść obojętnie w Katedrze Św. Pawła w Melbourne to szklane drzwi wejściowe. Dzięki nim wspaniałe, barwne światło wypełnia nawę główną kościoła. Neogotycka architektura wnętrza katedry Butterfielda staje się dzięki dziełu Janusza Kuzbickiego lekka, przejrzysta i nowoczesna, ale z szacunkiem dla dostojeństwa miejsca. Na powierzchni płyty drzwi autor opowiada historię Pawła w momencie, gdy jest oślepiony boskim światłem w drodze do Damaszku.
Pojawiają się tradycyjne symbole czterech ewangelistów z wizji Ezechiela: Lew, Orzeł, Wół i Człowiek. Drzwi mogą być postrzegane, dzięki jasnemu światłu, jakie wprowadzają do katedry, jako symbol samego Pawła, który łamał bariery między ludźmi i symbol Ewangelii, dostępnej dla wszystkich. Drzwi zostały wykonane z 25 mm szkła lanego metodą dalle de verre (technika spajania dużych brył szklanych, nieforemnych, betonem lub masą plastyczną dla uzyskania nierównych powierzchni, osadzonego w stalowej ramie. Większość szkła do wykonania witraża była importowana z Francji. Dominują ciepłe kolory żółty, czerwony. Stylistyka drzwi nawiązuje do wystroju neogotyckiej katedry. Drzwi wyglądają wspaniale zarówno z zewnątrz, jak i od środka katedry.
Do wykonania odpowiednich drzwi wejściowych do Katedry zostało wybranych, w drodze eliminacji trzech artystów, ale tylko projekt Polaka spełniał wszelkie wymagania. Poprzednie drzwi, drewniane, były zniszczone i zbyt ciężkie, by spełniać swoją rolę w prawidłowy sposób. Drzwi projektu Janusza Kuzbickiego dają unikatową wizualną lekkość, ich transparentna struktura i ponadczasowość projektu sprawiają, że nienaruszona jest jedność gotyckiej stylistyki wnętrza, a w zasadzie jest ona wzbogacona i podkreślona ciepłym światłem, promieniującym z tafli barwnych, witrażowych drzwi. Dzieło Janusza Kuzbickiego udowadnia, że wybór autora drzwi był słuszny.
Artysta starał się projektując drzwi do Katedry Św. Pawła w Melbourne osiągnąć wielki wybuch pięknego światła, pozostawiając jednak niezmienionym wewnętrzne piękno katedry i udało mu się tego dokonać.
Ten wybitny specjalista od witraży kościelnych może pochwalić się swoimi wspaniałymi pracami w wielu kościołach i katedrach na całym świcie.
Otrzymał wiele liczących się nagród za swoje wybitne dzieła od czasu, gdy w 1980 roku zamieszkał na stałe w Australii. Dzięki jego umiejętnościom i wielkiemu talentowi wspaniała Katedra Św. Pawła w Melbourne kojarzona jest na świecie z piękną, polską sztuką witrażową.
