Zofia Ratajczak
Pierwsza wzmianka o lokacji miasta Środy pochodzi z 1276 roku. Jej autorem był Bolesław Pobożny, który w swym dokumencie wspomina o Mikołaju plebanie średzkim. Nasuwa to wniosek, że historia Środy Wielkopolskiej jako miasta ściśle jest związana z historią znajdujących się w niej kościołów.
W XIII wieku, po lokacji miasta na prawie niemieckim wybudowano nowy kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Pierwsze wzmianki o tej świątyni pochodzą z 1281 roku
W roku 1793 nastąpił drugi rozbiór Polski, w czasie którego Wielkopolska a wraz z nią Środa z okolicą dostała się pod panowanie pruskie. Na podstawie deklaracji Króla Pruskiego z dnia 6 stycznia 1973r. Do Wielkopolski pod koniec miesiąca wkroczyła armia pod dowództwem gen. Piechoty v Mollendorffa w sześciu kolumnach. Trzecia z tych kolumn pod dowództwem gem. V.Klinkowstroema około 15 lutego zajęła region Średzki.
To pierwsze panowanie pruskie kiedy zajęty teren nazwano Prusami Południowymi, trwało do jesieni 1806r., kiedy to w listopadzie do Wielkopolski wkroczyły wojska napoleońskie, a wraz z nimi legiony gen. Henryka Dąbrowskiego. Powstało Księstwo
Warszawskie, trwające do połowy 1815r., kiedy po klęsce Napoleona Kongres Wiedeński na nowo ukształtował ziemie polskie pod względem politycznym. Wielkopolska a wraz z nią Środa ponownie dostały się pod panowanie pruskie. Tym razem zabór trwał 103 lata, aż do odzyskania niepodległości w 1918r.
W roku 1881r. gmina ewangelicko – unijna wybudowała w Środzie Wielkopolskiej kościół, który po zakończeniu II wojny światowej przejęła parafia Kolegiacka. Na mocy dekretu Arcybiskupa Metropolity Poznańskiego ks. Antoniego Baraniaka utworzono w 1967 r. ośrodek rektorski, który w roku 1972 stał się samodzielną parafią.
Otwory okienne tej świątyni i portal zamknięte są półkoliście. Okna nawy głównej i prezbiterium przeszklone są witrażami, które były w czasie budowy kościoła ufundowane przez rodziny protestanckie. W czasie wojny zostały one częściowo zniszczone. Naprawy witraży uszkodzonych przez działania wojenne dokonał w 1956 roku Stanisław Powalisz z Poznania. Przedstawiają one z lewej strony herb Arcybiskupa Metropolity ks. Antoniego Baraniaka a z prawej strony herb Środy Wlkp.
W nawie głównej znajduje się sześć okien witrażowych, po trzy z każdej strony Przedstawiają one postacie Apostołów.
Czy wiesz, że…
Typowe szkło okienne wytapiane jest w 58 procentach z piasku, w 17,5 procentach z sody, w 10,4 procentach z mączki wapiennej, w 10 procentach z dolomitu oraz w 3,5 procentach z siarczanu sodu. W efekcie uzyskujemy produkt o następującym składzie chemicznym: krzemionka (71-73%), tlenek sodu (13-15%), tlenek wapnia (8-10%), tlenek magnezu (od 1 do 4%), trójtlenek glinu (od 0,5 do 1%), trójtlenek siarki (od 0,3 do 0,7%); znajdują się w nim także śladowe ilości tlenku potasu oraz trójtlenku żelaza.
