Tag: witraż gabinetowy

Witraż z przedstawieniem budowy wieży Babel z Victoria & Albert Museum

Opublikowano przez

W bogatych zbiorach londyńskiego muzeum Victorii i Alberta, znajduje się niewielki witraż o wymiarach 25,5 x 21,3 cm. Dzieło przedstawia biblijną historię opisaną w Księdze Rodzaju – budowę wieży Babel. Przypowieść ta wyjaśnia pochodzenie różnych języków, które są używane na świecie. Posługująca się na początku jednym językiem ludność, postanowiła wznieść w krainie Szinear ogromną wieżę, sięgającą samego nieba. Miała ona stanowić znak, dzięki któremu ludzie nie rozproszą się. Jahwe sprzeciwił się tej budowie i żeby ją uniemożliwić pomieszał języki budowniczych tak, że nie byli w stanie się porozumieć i ukończyć wieży. Ta popularna biblijna opowieść, będąca synonimem zamętu i chaosu, przez wieki często była inspiracją dla wielu artystów.

Witraż z przedstawieniem budowy wieży Babel z londyńskiego muzeum, najprawdopodobniej został wykonany na prywatne zamówienie. Praktyka taka była bardzo popularna w okresie po reformacji. Instytucje kościelne przestały zamawiać wielkie, kolorowe okna do swoich budowli. Rzemieślnicy skupili się więc na produkowaniu małych obrazów malowanych na szkle. Nazywane były one witrażami gabinetowymi i tworzono je zazwyczaj na potrzeby prywatnych zleceniodawców. Tematyka religijna wciąż była obecna, jednak zamiast do kościołów te niewielkie dzieła trafiały do domów bogatszych mieszczan, a zamawiane były często aby uczcić specjalne okazje, takie jak ślub, chrzciny czy sukcesy zawodowe.

Witraż z Victoria & Albert Muzeum powstał w 1631 roku, a jego twórca jest nieznany. Jak ustalili badacze najprawdopodobniej pochodził z Zurychu. Świadczyć o tym może fakt, że znajdująca się na witrażu inskrypcja wspomina Hansa Petera Lochmanna oraz jego żonę Magdalenę Wirrtin. Wzmianki o Lochmannie znaleziono w archiwach w Zurychu. Wiadomo, że żył w latach 1579-1656. Dodatkowo w Schweizerisches Landesmuseum w Zurychu znajduje się pochodzący z 1630 roku, prawie identyczny witraż z przedstawieniem wieży Babel otoczonej herbami budowniczych i kamieniarzy. Jego autor jest nieznany, jednak można przypuszczać, że oba witraże wykonała ta sama osoba, lub obaj artyści posługiwali się tym samym wzornikiem.

Witraż z Victoria & Albert Museum należał do kolekcji szwajcarskiego poety i artysty mieszkającego w Zurychu, Johanna Martina Usteriego. Po jego śmierci w 1829 roku, okazałą kolekcję zgromadzonych przez niego witraży nabył bogaty handlarz i bankier, Christian Wilhelm Benecke, który ozdobił nimi swoje posiadłości, w tym także należący do niego zamek w Grodźcu. W 1854 roku część zbiorów trafiła do Charlottenburga, a stamtąd do Anglii. Możliwe, że wśród nich był również witraż z przedstawieniem budowy wieży Babel, który finalnie dołączył do zbiorów Victoria & Albert Museum.

Wpływ Albrechta Dürera na sztukę witrażową

Opublikowano przez

Wybitny niemiecki malarz, rysownik, grafik i teoretyk sztuki Albrecht Dürer, zapisał się w historii sztuki jako najważniejszy artysta przełomu późnego gotyku i początków renesansu w północnej Europie. Urodził się w 1471 roku w Norymberdze. W młodym wieku miał styczność ze sztuką niderlandzką w warsztacie swojego ojca, który był złotnikiem, następnie zaczął pobierać nauki u norymberskiego malarza Michaela Wolgemuta. Duży wpływ na twórczość Dürera miała podróż do Włoch, gdzie zetknął się z renesansem. Odwiedził również Niderlandy, a także główne niemieckie ośrodki sztuki. Z jego licznych zasług można wymienić ogromny wkład w rozwój renesansowego malarstwa oraz grafiki. Podniósł drzeworyty do rangi odrębnego dzieła, a także napisał kilka traktatów o sztuce. Nie można pominąć również jego znaczącej roli w dziedzinie tworzenia witraży.

Do najsłynniejszych witraży Dürera należą okna zaprojektowane do kościoła św. Sebalda oraz do kaplicy Schmidmayera w kościele św. Wawrzyńca w Norymberdze. Artysta traktuje witraże jak obrazy. W przeciwieństwie do tradycyjnych, średniowiecznych witraży, kompozycja rozciąga się na całe okno, niezależnie od wyznaczanych przez ołowiane listwy podziałów. Durer również jako pierwszy wprowadził do witraża motyw łuku triumfalnego, chętnie stosowany w późniejszym okresie przez artystów renesansowych. Zamiast geometrycznych wzorów i wici roślinnych, pojawiają się krajobrazy odtworzone zgodnie z zasadami perspektywy.

Nie tylko zaprojektowane przez Dürera okna, ale tak naprawdę cała jego twórczość  miała wpływ na rozwój witrażownictwa. Jego obrazy i grafiki były masowo kopiowane jeszcze za jego życia przez innych artystów, a wykorzystywanie jego rycin jako kompozycji witrażowych było powszechną praktyką przez kolejne stulecia.

Dürera uznaje się również za prekursora tzw. witrażu gabinetowego, który był niewielkich rozmiarów dziełem, malowanym na szkle z niezwykłą precyzją i dbałością o szczegóły. Przeznaczony był do oglądania z bliska, nie musiał łączyć się z architekturą, stanowił raczej drobną dekorację w prywatnych wnętrzach.

Wpływ Dürera na nowoczesne witrażownictwo był naprawdę znaczący. Artysta stał się prekursorem malarskiego traktowania okna z przedstawieniami postaci o prawidłowych anatomicznie proporcjach, zindywidualizowanych rysach twarzy, w modelowanych światłocieniem szatach. Witraże przestały przypominać wielobarwne mozaiki, a stały się wysmakowanymi i eleganckimi przedstawieniami, które wykorzystywały wszystkie zdobycze malarstwa renesansowego.