Tag: Marc Chagall

Odkryj fascynujący świat witraży Marca Chagalla

Witraż z Muzeum Marca Chagalla w Nicei (Francja)

Marc Chagall urodził się w Witebsku w Rosji w 1887 roku i jest uważany za jednego z najbardziej wpływowych nowoczesnych artystów XX wieku. Jego prace charakteryzują się żywymi kolorami, marzycielskimi obrazami i połączeniem tradycyjnej żydowskiej i rosyjskiej sztuki ludowej. Przez całe życie Chagall tworzył obrazy, grafiki, witraże i mozaiki. Jego witraże są jednymi z najbardziej kultowych dzieł i zdobią wiele muzeów i świątyń na całym świecie.

Witraże Chagalla są najbardziej znane z ich charakterystycznego stylu, który łączy elementy żydowskiej i rosyjskiej sztuki ludowej z nowoczesną abstrakcją. Witraże zazwyczaj charakteryzują się jaskrawymi kolorami, żywymi obrazami i głęboką, poetycką kompozycją.

Witraże Chagalla odzwierciedlają również jego osobiste przekonania i doświadczenia. Wiele z jego dzieł przedstawia obrazy z dzieciństwa w Rosji, w tym sceny biblijne, życie na wsi i portrety rodziny. Oszklenia zawierają symbole nadziei, wiary i miłości, które były ważnymi tematami w pracach Chagalla przez całą jego karierę.

W latach 30. Chagall rozpoczął pracę nad witrażami do kościołów i synagog w Rosji i Francji. Zlecono mu zaprojektowanie kilku okien dla synagogi w Moguncji w Niemczech, które ukończył w latach 1931-1933. Prace te przedstawiają tradycyjne obrazy żydowskie, w tym Dziesięć Przykazań, modlitwę Szema i gwiazdę Dawida.

Chagall wykonał również witraże do kościoła Wniebowstąpienia Pańskiego w Witebsku w Rosji w 1934 roku. W prezbiterium oknie tym znajduje się żywe przedstawienie Wniebowstąpienia Jezusa z zastępem aniołów unoszących się wokół niego. Chagall był głęboko zainspirowany wiarą chrześcijańską i jej symboliką, co jest widoczne w tym oknie.

W tym samym roku Chagall zaprojektował witraże do kaplicy w Château de La Tourette, klasztorze w pobliżu Lyonu we Francji. Okna te przedstawiają serię żywych i kolorowych scen z życia Jezusa, w tym Ostatnią Wieczerzę i Ukrzyżowanie.

Pod koniec lat 40. Chagall przeniósł się do Paryża i zaczął tworzyć witraże do kościołów i synagog w tym mieście. Otrzymał zlecenie na zaprojektowanie okien do Wielkiej Synagogi w Paryżu, które ukończył w latach 1949-1950. Okna te przedstawiają sceny z Biblii Hebrajskiej, takie jak Stworzenie Adama i Związanie Izaaka.

Chagallowi zlecono również zaprojektowanie witraży do kościoła Saint-Sulpice w Paryżu w latach 1953-1960. Witraże te przedstawiają sceny z życia Jezusa, w tym Narodzenie, Cud Chleba i Ryb oraz Wniebowstąpienie.

W latach 60. Chagall zaczął tworzyć witraże na większą skalę dla muzeów, uniwersytetów i prywatnych kolekcjonerów. Zaprojektował witraże dla Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Paryżu w latach 1964-1966, na których widnieją abstrakcyjne i kolorowe sceny z Biblii.

Chagall otrzymał również zlecenie zaprojektowania witraży dla Art Institute of Chicago w 1967 roku, które ukończył w 1969 roku. Witraże te przedstawiają sceny z Biblii Hebrajskiej, w tym rajski ogród i Mojżesz otrzymujący dziesięć przykazań.

W latach 70. Chagall zaprojektował witraże do synagogi w Centrum Medycznym Hadassah w Jerozolimie, które ukończył w 1972 roku. Te okna są jednymi z najbardziej kultowych dzieł Chagalla, charakteryzującymi się żywymi kolorami i marzycielskimi wyobrażeniami.

Witraże Chagalla wywarły głęboki wpływ na współczesną sztukę witrażową. Wielu współczesnych artystów witraży inspiruje się pracami Chagalla.

Twórczość Chagalla zainspirowała nowe pokolenie witrażystów do zbadania możliwości tego medium. Wielu współczesnych witrażystów eksperymentuje z nowymi technikami i materiałami, a także włącza do swoich prac elementy abstrakcyjne i niefiguratywne.

Witraże Chagalla to jedne z najpiękniejszych dzieł sztuki na świecie. Aby w pełni docenić ich piękno, należy je obserwować osobiście. Podczas oglądania dzieł Chagalla warto skupić się na kolorach, kształtach, fakturze szkła i elementach symbolicznych.

W poszukiwaniu witraży Marca Chagalla z pewnością dobrym wyborem będzie wycieczka do Paryża. Jest kilka tras po tym mieście, które skupiają się na dziełach Chagalla, w tym na jego witrażach w Wielkiej Synagodze Paryskiej, kościele Saint-Sulpice i Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

Witraże Chagalla można znaleźć w wielu miejscach na świecie. Oprócz instalacji w Paryżu, znajdują się one również w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Izraelu i innych krajach.

Największa kolekcja witraży Chagalla znajduje się w Musée National Marc Chagall w Nicei we Francji, gdzie znajduje się ponad 100 okien stworzonych przez artystę.

W Stanach Zjednoczonych witraże Chagalla znajdują się w Art Institute of Chicago i National Gallery of Art w Waszyngtonie. W Niemczech są to okna w synagodze w Moguncji i synagodze w Berlinie. W Izraelu są okna w synagodze w Hadassah Medical Center w Jerozolimie.

 

Błękit w witrażach

Ilość kolorów dostępnych dla średniowiecznych witrażystów była ograniczona. Szkło barwiono przez topienie masy szklanej wraz z tlenkami metali. Technika ta pozwalała uzyskać czerwień, fiolet, biel i błękit. W XIV stuleciu gamę barwną witraży poszerzono o żółć.

Błękit to kolor nieba. Symbolizuje on szczerość, pobożność, a także nadzieję. Dodatkowo barwa ta kojarzy się z uduchowieniem. Niebieskie światło we wnętrzu świątyni niewątpliwie nadawało mu mistyczny charakter. Nic więc dziwnego, że wśród średniowiecznych witraży błękit był jednym z najchętniej używanych kolorów.

Do wielkiej popularności witraży i katedr, których wnętrza zalane są filtrowanym przez kolorowe szkło, niesamowitym barwnym blaskiem, przyczynił się Suger, opat z kościoła St. Denis we Francji. Ogromna ilość przeszklonych na jego zlecenie okien wyróżnia się przypominającymi cenne klejnoty kolorami, wśród których zachwyca niesamowity odcień niebieskiego, nazywany przez wielu historyków sztuki „błękitem Sugera”.

Niebieski w religii katolickiej najczęściej łączony jest z postacią Najświętszej Dziewicy. Specjalnie do przedstawienia jej postaci, XII-wieczni witrażyści opracowali niespotykany dotąd, kobaltowy odcień błękitu. Najświętsza Maria Panna z Pięknego Witraża, to do dziś jeden z najcenniejszych zabytków katedry w Chartres. Cudem ocalał z pożaru w 1194 roku. Użyty w nim, niespotykany dotąd kolor witrażowego szkła, nazywany „błękitem z Chartres”, do dnia dzisiejszego pozostał tajemnicą. Jego twórca zabrał do grobu wiedzę o tym, jak go uzyskać i nigdy w historii nie udało się go odtworzyć.

Błękit doceniany był nie tylko w sztuce chrześcijańskiej Europy. Błękitny meczet w Istambule, to obok sąsiadującej z nim świątyni Haga Sofia, największa turystyczna atrakcja miasta. Wybudowany został z wielkim rozmachem na polecenie sułtana Ahmeda w latach 1609-1616. Jego wnętrze zalewa niesamowite, błękitne światło pochodzące z ponad 200 witraży. Wypełniające okna szkło ułożone jest w skomplikowane, geometryczne wzory i w przeważającej części ma kolor błękitny. Różne odcienie niebieskiego mają również inne elementy wystroju meczetu, jak np. fajansowe płytki. To doskonały przykład oddziaływania witraży nie tylko za pomocą przedstawionych na nich tematów, ale właśnie samym kolorem.

Uduchowioną, błękitną kolorystykę, a także nastrój tajemniczości i mistycyzmu można znaleźć w symbolicznych witrażach tworzonych przez jednego z najciekawszych malarzy XX wieku, Marca Chagalla. Artysta szczególnie upodobał sobie kolor niebieski. Jego niesamowite okna, które tworzył dla europejskich kościołów, a także budynków użyteczności publicznej, emanują niezwykłym, błękitnym światłem. Kolor u Chagalla jest bardzo wyraźnym nośnikiem emocji.

Metz – katedra z największą powierzchnią witraży

Smukła bryła katedry św. Szczepana w Metz nazywana bywa czasem Bożą Latarnią, która swoim blaskiem rozświetla mrok. Rzeczywiście świątynia ta pełna jest wielobarwnych refleksów niesamowitego, mistycznego światła. Ten nieziemski efekt osiągnięty został za pomocą licznych witraży wypełniających okna, których łączna powierzchnia wynosi aż 6 500 m². Pod tym względem katedra w Metz zajmuje pierwsze miejsce na całym świecie.

Tak ogromna powierzchnia wielobarwnych szkieł była tworzona na przestrzeni sześciu stuleci przez najwybitniejszych artystów witrażowych, reprezentujących przeróżne style i epoki.

Najstarszym witrażem w katedrze jest XIII-wieczne okno w południowym transepcie, ukazujące żywot św. Pawła.

Olbrzymich rozmiarów okno na zachodniej fasadzie, zwieńczone rozetą o ponad 11 metrowej średnicy, pochodzi z XIV wieku i jest dziełem niemieckiego witrażysty Hermanna von Münster, który został pochowany u podnóża zaprojektowanego przez siebie witraża.

Z okresu późnego średniowiecza pochodzą XV-wieczne witraże autorstwa Thiébauda de Lixheim, które zdobią większość okien z północnym ramieniu transeptu. Artysta przedstawił Koronację Maryi w otoczeniu aniołów, ewangelistów i świętych.

Po przeciwnej stronie transeptu, w południowym skrzydle również przedstawiono sceny biblijne, ale już w renesansowym wydaniu. Ich autorem był mistrz szkła ze Strasburga, Valentin Bousch. Jego dziełem jest również większość okien w prezbiterium.

W XX wieku kontynuowano uzupełnianie świątyni o kolejne witraże. Oryginalna wizja scen biblijnych skupionych wokół przedstawionego centralnie Ukrzyżowania, jest dziełem malarza kubisty Gastona Duchampa, znanego lepiej jako Jacques Villon. Witraże znajdują się w Kaplicy Biskupów, a artysta zaprojektował je w 1957 roku, kiedy miał 82 lata.

W latach 1958-68 Villon wraz z innym artystą z kręgu kubizmu, Rogerem Bissière, wykonali projekty kolejnych okien przeznaczonych do Kaplicy Najświętszego Sakramentu.

W latach 60.XX wieku okna katedry w Metz zostały uzupełnione przez dzieła znanego malarza, Marca Chagalla, który przedstawił sceny Grzechu Pierworodnego.

Imponujące swoją powierzchnia witraże w Metz nie tylko tworzą niesamowity klimat we wnętrzu świątyni, ale są równocześnie swoistym zapisem historii witrażownictwa i przemian, jakie zachodziły na przestrzeni wieków w tej dziedzinie. I choć swój ślad zostawili tu najwybitniejsi artyści różnych epok, z których każdy był inny, to połączenie tradycji z nowoczesnością wypada nad wyraz spójnie.

Witraże Marca Chagalla w kościele św. Szczepana w Moguncji

Gotycki kościół św. Szczepana, położony na najwyższym wzniesieniu w Moguncji, powstał na przełomie XIII i XIV wieku na miejscu dawnej, romańskiej budowli z 990 roku. Najprawdopodobniej został zbudowany na zlecenie cesarzowej Teofano, wdowy po cesarzu Ottonie II. Świątynia miała służyć jako miejsce modlitwy dla rodziny cesarskiej. Dziś kościół stanowi jeden z najciekawszych zabytków miasta, a to głównie dzięki ogromnych rozmiarów witrażom, które zalewają wnętrze całej świątyni niesamowitym, niebieskim światłem.

W 1973 roku Klaus Mayer, proboszcz kościoła św. Szczepana, zwrócił się z prośbą o wykonanie witraży dla świątyni do znajomego artysty, Marca Chagalla. Chagall był uznanym malarzem i twórcą licznych witraży projektowanych dla kościołów, synagog czy budowli użyteczności publicznej na całym świecie. Kiedy w 1978 roku rozpoczynał prace nad zleceniem dla kościoła w Moguncji, miał już 91 lat. Pierwsze okno przedstawiające Wizję Boga Ojca, które znalazło się w prezbiterium, przywieziono do Moguncji we wrześniu 1978 roku. Ostatnie zostało ukończone w listopadzie 1984 roku, na kilka miesięcy przed śmiercią artysty. Przeważają motywy starotestamentowe, a wśród nich wyróżnia się Wygnanie z Raju.  Jednak malarz, który był Żydem, nie unika też przedstawienia Jezusa. Chagall stworzył 9 witraży o łącznej powierzchni 177,2 m². To największe dzieła tego artysty zgromadzone w jednym miejscu. To również jego ostatnie projekty. Pozostałe 19 okien, już po jego śmierci Chagalla, wykonał jego uczeń Charles Marq.

Kościół św. Szczepana w Moguncji jest jedyną świątynią w Niemczech, która może się poszczycić dziełami Chagalla. Jest to o tyle niezwykłe, że artysta, który podczas II wojny światowej cudem uniknął holokaustu, obiecywał, że jego noga nigdy nie postanie na niemieckiej ziemi. Przyjęcie zlecenia od ks. Mayera i praca nad witrażami do niemieckiej świątyni nie przysporzyły Chagallowi sympatii wśród żydowskich środowisk. Artysta nigdy osobiście nie odwiedził kościoła, ale za wykonane projekty nie chciał przyjąć honorarium. Swoje dzieło postanowił potraktować jako wkład w żydowsko – niemieckie pojednanie. Przedstawione w witrażach sceny nawiązują do zarówno do religii żydowskiej, jak i chrześcijańskiej, ukazując ich wzajemne związki i przenikanie się. Przeważa ulubiony kolor Chagalla – błękit, który dzięki przesączającemu się przez szyby światłu, nadaje całości mistyczny, nieziemski wymiar.

Witraż upamiętniający Daga Hammarskjölda autorstwa Marca Chagalla

17 września 1961 roku szwedzki polityk, sekretarz generalny ONZ Dag Hammarskjöld oraz składająca się z piętnastu osób delegacja, zginęła w katastrofie samolotowej pod Ndola w Rodezji Północnej, na terenie dzisiejszej Zambii. Oficjalną przyczyną tego tragicznego wypadku miał być błąd pilota, jednak pojawiło się wiele hipotez sugerujących, że samolot został celowo zestrzelony. Niedługo po tym dramatycznym wydarzeniu pracownicy ONZ utworzyli specjalny komitet oraz fundację, których zadaniem było uczczenie pamięci ofiar. Postanowiono ufundować pomnik, który będzie hołdem dla Daga Hammarskjölda oraz jego towarzyszy, a zarazem symbolem pokoju. Do realizacji wybrano Marca Chagalla. Artysta zaprojektował ogromnych rozmiarów witraż, który umieszczono w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku.

Pełna nazwa dzieła brzmi Okno pokoju i ludzkiego szczęścia, nazywane jest też po prostu Oknem Pokoju lub Oknem Chagalla. Jest to jedna z najambitniejszych i największych prac witrażowych tego artysty. Ma ono wysokość 3,7 m , a jego szerokość wynosi 4,6 m. Okno zawiera wiele elementów ze Starego i Nowego Testamentu, a główną inspiracją dla Chagalla był fragment z księgi Izajasza. Całość witraża utrzymana jest w charakterystycznej dla artysty, błękitnej kolorystyce. W centrum przedstawienia znajduje się Drzewo Wiedzy, dzielące kompozycję na dwie części. Lewa strona to przedstawienie raju. W pogodnej atmosferze szczęścia i pokoju przesyconej światłem widać ludzi, anioły oraz zwierzęta. Prawa strona jest bardziej mroczna, symbolizować ma nieprzyjazny świat, w którym ludzie walczą o pokój. Widoczny jest Chrystus na krzyżu oraz towarzyszący mu tłum ludzi. Przedstawiona została również panorama miasta, do którego anioł przynosi dziesięć przykazań. Jedną z największych i najwyrazistszych postaci jest klęcząca kobieta, która uosabia wszystkie matki świata opłakujące swoje dzieci, które zginęły podczas wojen.

Głębokie treści i ponadczasowe przesłanie sprawiają, że dzieło Chagalla wciąż jest aktualne, a baśniowy styl artysty dodaje witrażowi niecodziennej atmosfery. Wielość scen i postaci, bogactwo motywów biblijnych oraz symboli skłaniają do zadumy, a utrzymana w błękitach kolorystyka nadaje całości nutę melancholii. Dla Chagalla okno to było nie tylko manifestem pokoju i hołdem dla ofiar katastrofy. Artysta traktował je również jako osobisty wyraz wdzięczności dla Stanów Zjednoczonych – kraju, który udzielił mu schronienia w czasie II wojny światowej, kiedy zmuszony był uciekać z opanowanej przez nazistów Europy.

Witraże wielkich malarzy w skromnym kościele.

Witraże wielkich malarzy w skromnym kościele

Wędrując po szlaku witrażowym można spotkać witraże wielkich malarzy w skromnym kościele. Union Church  w Pocantico Hills jest małym, zabytkowym kościołem w stanie Nowy Jork, który jednak wyróżnia się spośród innych czymś wyjątkowym. Tym czymś są wyjątkowe witraże  znajdujące się wewnątrz budynku. Łączy je to, że wykonane zostały przez wielkich artystów XX wieku i pod patronatem znakomitej rodziny Rockefeler’ów.

Jako pierwszy powstał witraż zwany Różanym oknem. Jego twórcą był Henri Matisse, a przyczyną jego powstania – upamiętnienie Abby Aldrich Rockefeler. Za życia kobieta ta była ogromną fanką twórczości Matisse’a. Tym wspanialsze i bardziej unikatowe jest to dzieło, gdyż było ostatnim przed jego śmiercią. Dokładnie dwa dni po ukończeniu witraża malarz zmarł.

Dzieło znajduję się  tuż nad ołtarzem i pięknie kontrastuje z kamiennym i surowym wnętrzem prowincjonalnego, protestanckiego  kościoła. Okno  jest dopracowane pod każdym względem, z ogromną dbałością o szczegóły. Jego nazwa wzięła się stąd, iż  przedstawia postać mityczną w otoczeniu róż.

Witraż ten wykonany został zgodnie z zasadą, jaką wyznawał Matisse, mianowicie im bliżej natury, tym bliżej Boga i religii ogółem. Dlatego też materiały wykorzystane w witrażu powstały z naturalnych surowców i w kolorystyce kojarzą się z ogólnie przyjętym wyobrażeniem przyrody.

 

Witraże wielkich malarzy w skromnym kościele można spotkać w Unin Church w Pocantico Hills w Stanach Zjednoczonych.

 

Drugi witraż, większy i bardziej znany, to tak zwane Samarytańskie okno. Zostało stworzone przez Marca Chagalla ku pamięci Johna D. Rocekefeler’a. W późniejszym czasie dzieci Johnie’go i Abby utworzyły komisję w wyniku działań której cały kościół wypełnił się witrażami upamiętniającymi kolejnych członków ich rodziny.

Witraże te przedstawiają scenki biblijne z postaciami ze starego testamentu, takimi jak:  Eliasz, Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel i Joel. Są tylko dwa wyjątki, gdzie scenki przedstawione na szkle są umiejscowione w nowym testamencie. Jest to wspomniane już wcześniej Samarytańskie okno i witraż przedstawiający scenę ukrzyżowania Jezusa.

Wszystkie poza jednym wyjątkiem oświetlone są światłem naturalnym, mieniącym się we wnętrzu kościoła całą paletą nasyconych kolorów. Ich oryginalnym pięknem można zachwycać się wciąż na nowo w zależności od zmienności pogody i pory dnia. Delikatność i precyzję wykonania najlepiej podziwiać o wschodzie i zachodzie słońca, gdy świetlne promienie dosięgają zimnych murów kościoła, otoczonego tylko naturą. Kąt padania promieni słonecznych na szkliste dzieła sztuki ma duże znaczenie, gdyż za każdym razem, gdy słońce opada lub się wznosi, z dzieła wydobywają się coraz to nowe odcienie użytych kolorów. Kontrast między kamiennymi, surowymi murami kościoła, prostymi, drewnianymi ławkami i tak złożonymi artystycznie dziełami sztuki, dostarcza  zmysłom uczty estetycznej i duchowej.

Rzadko który, miejski kościół, tak prosty architektonicznie, posiada witraże tak znanych i docenianych na świecie twórców.

Warto zwrócić uwagę na szczegóły zawarte w scenkach religijnych, przedstawionych przez Chagall’a. Artysta zadbał o takie detale, jak gałązki, gołębie czy strumień wody. Wszystko to, mimo poziomu skomplikowania dzieła, zachowało wszelkie logiczne normy, takie jak: perspektywa, cienie czy koloryt. Tym sposobem artysta urealnia przedstawianą scenkę, intensyfikując przeżycia związane z jej oglądaniem.

Wielu zwiedzających jest zdania, że wcale nie ma konieczności bycia osobą wierzącą czy religijną, by docenić kunszt i znaczenie tych dzieł sztuki. Znakomita rodzina Rocefeler’ów, swym patronatem nad artystami i wkładem pieniężnym, przyczyniła się do rozsławienia na całym świecie małego, protestanckiego kościoła w stanie Nowy Jork.

Wspaniałe witraże wielkich mistrzów nie tylko sprawiły, że ten skromny kościół stał się sławny, ale również uświetniły czas zarówno wiernych będących tam na regularnych nabożeństwach, jak i osób zjeżdżających z całego świata, by podziwiać te unikatowe, witrażowe dzieła sztuki.