Tag: europejskie witraże śreniowieczne

Średniowieczne witraże z York Minster

Opublikowano 25 września 2017 przez Agata Mościcka

Jednymi z najstarszych witraży w Europie są średniowieczne witraże z York Minster w York, w Anglii.

Witraże istnieją jako element architektoniczny od wieków.Te ozdobne okna, które najczęściej były używane w miejscach kultu, znane są już od VII wieku w Europie.

York Minster jest jedną z największych katedr w Europie. Budowa kościoła rozpoczęła się w XIII wieku i nie została zakończona aż przez ponad 200 lat.

Katedra York Minster słynie z wyjątkowych, witrażowych okien.

Wielkie Wschodnie Okno w katedrze, które powstało w XV wieku, jest największym średniowiecznym witrażem w Anglii i na świecie. Dzieło to jest wysokości ponad 23 metrów.

Witraż w tym oknie jest wielkości kortu tenisowego. Zostało stworzony między 1405 a 1408 rokiem przez mistrza sztuki witrażowej John’a Thornton’a. Pokazuje początek i koniec wszystkich rzeczy, ze świata opisanego w księdze Genesis. Przedstawione są na tym witrażu sceny, które zapowiadają koniec świata i drugie przyjście Chrystusa.

Okno jest obecnie częścią ogromnego projektu konserwatorskiego jednego z największych tego typu w Europie, w ramach York Minster Revealed. Wszystkich 311 paneli z okna zostało usuniętych i są starannie odrestaurowywane przez York Glaziers Trust. Prace w celu przywrócenia 600-letniego witraża do świetności rozpoczęły się w czerwcu 2015 roku i będą prowadzone do 2018 roku, zanim całkowita restauracja okna zostanie zakończona.

Okno Pięciu Sióstr w Północnym Transepcie w York Minster jest jedynym pomnikiem w Anglii poświęconym kobietom z Imperium Brytyjskiego, które straciły życie podczas pierwszej wojny światowej. Witraż, który pochodzi z połowy XVIII wieku, został odrestaurowany i oddany do użytku w latach 1923-1925. W czasie pierwszej wojny światowej witraż został całkowicie usunięty, aby chronić go podczas szturmem Zeppelinów.

Okno jest wypełnione szkłem grisaille, ręcznie malowane i ozdobione skomplikowanymi, geometrycznymi wzorami. Panel centralny posiada jeszcze jedną barwną sekcję, pochodzącą z Norman Minster i inspirowaną krucjatami.
Wielkie Okno Zachodnie zostało stworzone i zainstalowane między rokiem 1338 a 1339. Witraż symbolizuje władzę i cel Kościoła poprzez pokazaną na nim całą hierarchię kościelną na tym terenie Anglii. Na poziomie podstawowym znajduje się ośmiu arcybiskupów z York, którzy przedstawieni są jako apostołowie a następnie znajdują się panele ze scenami z życia Chrystusa i Dziewicy Maryi, Zwiastowaniem, Narodzeniem, Zmartwychwstaniem i Wniebowstąpieniem. Na górze witraża znajduje się Maryja ukoronowana i siedząca obok Chrystusa w niebie.

Okno jest znane jako „serce Yorkshire” ze względu na kształt jego górnej, kamiennej obudowy, która została w całości zastąpiona w latach 1989-90 z powodu erozji.

Średniowieczne witraże z York Minster, w Anglii są bezcennym reliktem przeszłości

Wiek witraży w York Minster (niektóre z nich pochodzą z XII wieku), jest dowodem na wybitne umiejętności rzemieślników, którzy je skonstruowali. Niemniej jednak wszystkie witraże wymagają ostatecznie konserwacji. Okna w York Minster nie są wyjątkiem i dlatego ostatnio dużo wysiłku poświęca się na renowację tych wybitnych dzieł witrażowej sztuki.

York Minster posiada aż 128 niesamowitych witraży, ale 74 z nich jest narażonych na niszczące działanie zewnętrznych czynników. Okna witrażowe, które będą zabezpieczone przed działaniem warunków atmosferycznych, ostatecznie rozwiążą problemy związane z ich korozją lub innymi uszkodzeniami spowodowanymi czynnikami zewnętrznymi.

Obecnie trwają prace zmierzające do pokrycia kosztów zastosowania oszklenia ochronnego do tych wyjątkowych witraży. Projekt ma na celu zachowanie okien w ich naturalnej postaci, zatrzymanie dalszych szkód wyrządzanych przez warunki pogodowe i zapewnienie stosownych prac konserwatorskich.

Ponad połowa średniowiecznych witraży w Anglii znajduje się w 128 oknach w katedrze York Minster, co sprawia, że świątynia ta jest bezcennym miejscem dla kultury i sztuki.

Europejskie witraże średniowieczne w Hiszpanii

Opublikowano 27 czerwca 2017 przez Agata Mościcka

Wędrując szklakiem witraży koniecznie trzeba zobaczyć europejskie witraże średniowieczne w Hiszpanii.

Średniowieczne witraże powstawały w Europie pomiędzy X a XVI wiekiem. Zdobiły ściany wspaniałych gotyckich kościołów, katedr i zamków. Piękno witraży powinno podziwiać się in situ, czyli w jego naturalnym otoczeniu architektonicznym. Dzieła sztuki witrażowej, jakie powstawały w takich krajach średniowiecznej Europy, jak Niemcy czy Francja, rozsławiały zdolności ich twórców poza granice ich rodzimych stron. Ościenni władcy chcieli móc się pochwalić równie pięknymi wnętrzami katedr, jak ich sąsiedzi, dlatego zapraszali do siebie wybitnych twórców witraży, by ci tworzyli dla nich równie piękne dzieła.

Pięć wyjątkowych okien w katedrze w Augsburgu, w Niemczech, o których wcześniej pisaliśmy, to jedne z najstarszych egzemplarzy witraży w Europie. Jednak piękne, filigranowe, arabskie okna witrażowe pojawiły się już wcześniej w Europie w momencie, gdy Maurowie zajęli Hiszpanię.

Europejskie witraże średniowieczne w Hiszpanii czerpały inspiracje z mauretańskich i francuskich wzorców

Alhambra to miejsce na mapie Hiszpanii z największą ilością zabytków. Położona w samym sercu Andaluzji, została zbudowana w XIV wieku. Jest to kompleks pałacowo – ogrodowy, znajdujący się w niedalekiej odległości od Grenady.

Alhambra to zabytek narodowy, który w 1984 roku został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na jej architekturze wzorowany był słynny pałac Taj Mahal. To co wyróżnia ten obiekt to wspaniała zieleń, tysiące kwiatów, marmurowe podłogi, mauretańskie łuki, posagi, fontanny oraz wspaniałe barwne witraże w oknach, które cudownie współgrają z naściennymi mozaikami. Islam nie zezwalał na przedstawianie w ornamentyce innych wzorów niż geometryczne lub roślinne. Niezwykle żywe kolory barwionego szkła możemy podziwiać nie tylko w oknach budowli mauretańskich, ale także w sklepieniach sal.

Średniowieczny kościół był największym i najważniejszym mecenasem sztuki i dlatego w chrześcijańskiej Hiszpanii budowniczowie dostosowywali świątynie Arabów czy Żydów do potrzeb kościelnych. Powstawał w ten sposób całkiem nowy styl architektoniczny zwany mudejar.

Cechą charakterystyczną dla hiszpańskiego gotyku jest niezwykle bogata dekoracyjność architektoniczna, której istotną częścią są oczywiście wspaniałe witraże. Wiele z nich to dzieła znanych artystów, którzy przybywali do Hiszpanii z krajów ościennych.

Do najcenniejszych obiektów architektury gotyckiej w Hiszpanii należy katedra w Leon, która powstawała od roku 1254. Została zbudowana w oparciu o wzorce francuskich katedr w Amiens czy Reims.

Kościół ten wart jest odwiedzenia szczególnie ze względu na wyjątkowo cenny zespół witraż o łącznej powierzchni wynoszącej około 1200m2. Najstarsze z nich doskonale zachowały się w rozecie, znajdującej się w fasadzie.

W hiszpańskich witrażach z okresu gotyku wyraźnie widoczny jest wpływ francuskiego stylu. Zauważalne jest to w oknach katedr w Aragonie, Toledo czy Kastylii. Wiąże się to ze wspomnianą w poprzednim odcinku wędrownym trybem życia artystów witrażystów w Średniowieczu. Sława ich dzieł sprawiała, że rosło zapotrzebowanie na ich pracę w innych państwach Europy. Sławni witrażyści przekazywali swoją wiedzę i umiejętności nowym adeptom sztuki witrażowej w miastach rozsianych po całym kontynencie.

Właśnie dzięki temu możemy dzisiaj podziwiać charakterystyczne techniki wykonywania witraży średniowiecznych w katedrach i kościołach znajdujących się w różnych miejscach na mapie Europy, które mieliśmy możność odwiedzić w czasie naszej wirtualnej wycieczki.

To naturalnie tylko niewielka część średniowiecznego witrażowego dziedzictwa, jakie pozostało w Europie. Poznaliśmy miejsca, które dały początek twórczości witrażowej, której dalsze, wspaniałe efekty będziemy Państwu prezentować w kolejnych artykułach na łamach Barw szkła.

Europejskie witraże średniowieczne w Niemczech

Opublikowano 23 czerwca 2017 przez Agata Mościcka

Podróżując w czasie wakacji trzeba koniecznie zobaczyć europejskie witraże średniowieczne w Niemczech.

Wiele dużych okien witrażowych kościołach i katedrach Europy wytrzymało próbę czasu i pozostało zasadniczo nienaruszonych od okresu późnego średniowiecza. W Europie Zachodniej stanowią one główną formę sztuki obrazowej, która przetrwała do dzisiejszych dni. W tym kontekście przeznaczeniem witrażu nie jest umożliwienie osobom znajdującym się w budynku widzenie świata poza nim. Nie jest to również zachwycanie samym światłem. Zadaniem witrażu jest kontrola światła i sterowanie nim poprzez zmianę jego koloru. Z tego powodu witraże w Średniowieczu były opisywane, jako „świetlne dekoracje ścienne”.

Na terenie Niemiec znajdziemy wiele wspaniałych egzemplarzy doskonale zachowanych dzieł sztuki witrażowej z okresu Średniowiecza.

Europejskie witraże średniowieczne w Niemczech to kolejny przystanek w naszej podróży.

Niewątpliwie najciekawsze okna witrażowe w Niemczech, to te w Katedrze w Augsburgu czy w Katedrze w Kolonii.

Katedra w Augsburgu, położonym w Bawarii, w Niemczech, jest XIII-wieczną romańską świątynią z XIV-wiecznymi gotyckimi dodatkami. Zawiera wiele godnych podziwu dzieł sztuki, w tym najstarsze witraże w kraju. Znajdują się one w południowej części katedry i są to : portrety proroków Jonasza, Daniela, Hosea, Mojżesza i Dawida z końca XI lub z początku XII wieku. W południowej części korytarzu znajduje się więcej średniowiecznych witraży, jednak już z późniejszego okresu.

Na szczególną uwagę z pewnością zasługuje Katedra w Kolonii i jej wspaniałe witrażowe okna. Spiczaste, gotyckie wieże Katedry górują nad miastem. To najpiękniejszy przykład gotyckiej i neo gotyckiej architektury na świecie. Budowana od 1248 roku przez 600 lat jest w tej chwili skarbem Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Wśród okien, pierwotnie wykonanych dla katedry, znajduje się kilka, które można podziwiać dzisiaj w kaplicach chórów, duży cykl królów w klerestorze oraz kilka w nawie północnej.Oryginalne szkło, szczególnie z kapliczek triforium i chórów, zostało usunięte w XVIII wieku, w trakcie realizowania programu zmian wystroju wnętrza Katedry. Wtedy to zastąpiono kolorowe szkła białymi.

Wraz z wzrostem zainteresowania sztuką gotycką w XIX wiek, średniowieczne szkło z kilku parafii w Kolonii i kościołów klasztornych zostało włączone do zespołu witrażowego Katedry, głównie w północnym przejściu i w zakrystii.

Identyfikacja daty powstanie wielu okien jest możliwa dzięki herbom na nich widniejącym. W ten sposób można zorientować się na przykład, że witraż z postacią króla Heinricha von Virneburga powstał w latach 1304-1332.

Wśród wczesnych okien witrażowych szczególnie ważne są dwa okna biblijne mieszczące się w Katedrze w Kolonii. Okno w kaplicy Trzech Króli posiada najstarszy witraż w świątyni i jest również najdłużej istniejącym oknem biblijnym w Niemczech.

Kolejne miasto w Niemczech warte odwiedzenia ze względu na wspaniałe witraże to Esslingen.

Ponad 400 barwnych szyb datowanych na XIII i XIV wiek zdobi trzy kościoły w tym mieście. Okna pochodzące z 1280 i 1330 roku znajdują się w Kościele Św. Dionizego. Niedawno pieczołowicie zostały odrestaurowane witraże w Kościele Matki Boskiej, zbudowanym dla obywateli miasta w okresie od 1320 do 1508 roku.

Okna witrażowe dają możliwość unikalnego wglądu w średniowieczny świat i w aspekty techniczne oraz artystyczne produkcji witraży w tym okresie. W kolejnym etapie naszej podróży zajrzymy przez nie do kościołów i katedr Hiszpanii. Bycie średniowiecznym twórcą witraży wiązało się z wędrownym stylem życia. Artyści z Francji podróżowali od Toledo do Kastylii, by zdobić tamtejsze katedry swoimi wspaniałymi dziełami. Sława ich talentu nie znała granic.

Europejskie witraże średniowieczne w Holandii

Opublikowano 21 czerwca 2017 przez Agata Mościcka

W kolejnym miejscu naszej podróży po starym kontynencie, będziemy poznawać europejskie witraże średniowieczne w Holandii.

Witrażowe okna były podziwiane w Europie, ze względu na swoje piękno, już od czasów Starożytnego Rzymu. Największe zainteresowanie kawałkami kolorowego szkła oprawionego w ramy okienne miało miejsce w Europie między rokiem 1150 a 1500, kiedy powstawały wspaniałe witraże dla majestatycznych katedr.

Holandia choć to niewielki kraj, który żyje od wieków z handlu, utrzymując dobre kontakty ze swoimi sąsiadami, sławna jest na świecie również z powodu produkcji doskonałych wyrobów mleczarskich, takich jak na przykład sery żółte.

Gouda to nie tylko nazwa wspaniałego gatunku sera żółtego, goszczącego również na naszych, polskich stołach, ale przede wszystkim to nazwa miasteczka w Holandii.

Miejsce to odwiedza co roku pół miliona turystów, nie tylko po to, by spróbować wyrobów na targu serów, ale także by odwiedzić stare centrum miasta z jego perełkami architektonicznymi ratuszem na obszernym rynku, budynkiem wag oraz kościołem Św. Jana, który szczyci się najpiękniejszymi w tej części Europy zabytkowymi witrażami.

Europejskie witraże średniowieczne w Holandii można podziwiać w wielu miastach, takich jak Gouda czy Amsterdam.

Kościół Św. Jana w mieście Gouda to najdłuższa, bo aż 123 metrowa, świątynia w Holandii, która ozdobiona została, wykonanymi w latach 1555 – 1603, aż 64 wspaniałymi witrażami. Kościół to późnogotycka bazylika zbudowana na planie krzyża. Jej historyczne koleje losu sprawiły, że służyła raz katolikom a raz protestantom. W związku z tym ze świątyni były usuwane rzeźby świętych i ołtarze, jednak witraże pozostały na swoim miejscu, nietknięte.

Zadbano o nie nawet w okresie Rewolucji Francuskiej i II wojny światowej, kiedy to zostały wyjęte i zabezpieczone przed uszkodzeniem. Po wojnie wróciły na swoje miejsce i uzupełnione je o dodatkowe 9 dużych witraży i kilka mniejszych.

Trzeba zaznaczyć, że oprócz rewolucyjnych i wojennych zagrożeń, witraże przetrwały także aż trzy katastrofalne pożary bazyliki. Pierwszy miał miejsce w 1361 roku, drugi w 1438, gdy również miasto pochłonął pożar a trzeci, który zniszczył wnętrze świątyni, wybuchł od uderzenia pioruna w 1552 roku.

W 1934 roku w miasteczku zbudowano kaplicę Van der Vorma dla klasztoru kleryków z miasta Gouda. Wcześniej klasztor, w którym żył w latach 1486-1491 Erasmus, znajdował się w landzie Stein, w okolicach miasteczka Gouda. Przeniesienie klasztoru do Goudy, w 1551 roku, było konieczne ze względów bezpieczeństwa. W tym okresie (1556-1559) zaprojektowano i umieszczono w klasztornych oknach 7 paneli z witrażami. Kiedy klasztor został zburzony w 1580 roku, witrażowe szyby zostały przeniesione do kościoła Św. Jana. Początkowo były umieszczone na pozycjach 20 i 21. Po odrestaurowaniu kościoła zostały przetransportowane bezpiecznie do nowo wybudowanej kaplicy Van der Vorm.

Witraże zdobiące kościół w większości zostały wykonane przez pracownię braci Woutera i Dircka Crabethów. Na wspaniałych barwnych, szklanych obrazach możemy podziwiać uwiecznione sceny z Biblii oraz wydarzenia historyczne. Witraż, który uchodzi za najcenniejszy w tej świątyni, to „Ostatnia wieczerza”. Wokół chóru rozmieszczone są witraże, na których pokazane zostały sceny z życia Chrystusa i Jana Chrzciciela, który jest patronem kościoła.

Holandia to naturalnie Amsterdam miasto kanałów, rowerów, pięknej architektury i kościołów z witrażowymi oknami.

Najstarszy kościół w Amsterdamie Oude Kerk pochodzący z początku XIII wieku szczyci się nie tylko oryginalnymi, drewnianymi sklepieniami, ale również zachwycającymi witrażami. Nieuwe Kerk, czyli nowy kościół, zbudowany w XIV wieku, znajdujący się w centrum miasta, to również miejsce, gdzie można podziwiać wspaniałe średniowieczne witraże, w ich nie naruszonej czasem postaci.

W naszej wycieczce szlakiem średniowiecznych witraży odwiedzimy wkrótce Niemcy, gdzie w XII wieku mnich, który nazywał się Teofil, artysta i metalowiec, opisał w swoim tekście „On Diverse Arts”, w jaki sposób wnikliwie studiował pracę szklarzy i malarzy malujących na szkle, w celu spisania i zachowania szczegółowych wskazówek dla potomnych, chcących tworzyć wyjątkowo piękne witraże.

Europejskie witraże średniowieczne w Brugii

Opublikowano 19 czerwca 2017 przez Agata Mościcka

Czas zatrzymał się we flamandzkim tym mieście i dzięki temu można podziwiać oryginalne europejskie witraże średniowieczne w Brugii.

To osobliwe belgijskie miasto zachowało swój niezmieniony średniowieczny urok przez wiele wieków. Centrum miasta, czyli Rynek Grote należy do Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

Miasto znane było pod nazwą Wenecji Północy, ponieważ sieć kanałów, która znajdowała się w nim, w naturalny sposób łączyła miasto z Północnym Morzem. Dzięki swojemu specyficznemu położeniu Brugia stała się potęgą handlową na długi czas. Jednak setki lat temu natura nagle zmieniła los miasta i bezpośrednia droga do morza zniknęła w wyniku zamulenia ujścia Zwin. Nie mogąc transportować swych towarów do morza, brugijscy kupcy stracili szansę w tym miejscu na rozwijanie swojej handlowej działalności i opuścili miasto, będące do tej pory centrum handlu na Północy Europy.

Mimo rewolucji przemysłowej, która ogarnęła całą Europę, Brugia zatrzymała się w epoce Średniowiecza. To spowodowało, że miejsce to z tętniącego życiem i bogatego miasta stało się najbiedniejszym w Belgii. Ostatecznie jednak udało się podźwignąć chylące się ku upadkowi miasto i nawet doprowadzić do jego rozkwitu. Dzisiaj, dzięki turystyce i handlowi jest ważnym punktem na mapie Europy. Cały ten proces sprawił, że Brugia, jako jedno z nielicznych miast europejskich, pozostaje w dużej części w nietkniętej przemijaniem czasu, średniowiecznej architekturze i stylistyce. Stanowi to dzisiaj o wyjątkowym uroku tego miasta i niezwykłej jego wartości.

Europejskie witraże średniowieczne w Brugii pozostają w niezmienionej postaci od stuleci

Naturalnie nie wszystkie budynki w Brugii są średniowieczne, jednak nawet nowe konstrukcje zachowują gotycki wygląd. W ten sposób nowoczesność splata się tutaj płynnie z historią, tworząc nową jakość tego miejsca. Powstał również nowy kanał łączący miasto z morzem, co pozwala Brugii na bycie znowu potentatem handlowym.

Średniowieczne piękno architektoniczne można podziwiać w zabytkowych kościołach Brugii. Kaplica Św. Bazylego (obecnie nazywana Kaplicą Świętej Krwi) została wybudowana w latach 1134 do 1157. Relikt znajdujący się w świątyni był przyczyną pielgrzymek odbywających się do tego kościoła w XII i XIII wieku. Dzisiaj zwiedzający to miejsce turyści mogą podziwiać piękno oryginalnych, barwnych witraży, pamiętających czasy pierwszych pielgrzymów goszczących w tej świątyni.

Wnętrze Bazyliki jest kunsztownie ozdobione i kolorowe. Duże okienne witraże wpisują się swoją stylistyką i barwami w formę malarską fresków, zdobiących ściany świątyni. Wspaniałe sklepienie dopełnia wraz z misternie wykonanym ołtarzem wyjątkową atmosferę tej wspaniałej budowli.

Kolejny kościół w Brugii, który może pochwalić się oryginalnymi, średniowiecznymi witrażami, to Katedra Saint-Saviors. Świątynia powstał wcześniej niż poprzednio wymienione, bo w IX wieku, a jednak jej witraże, wypełniające duże okna katedralne, zachowały się w niebywale dobrym stanie i zachwycają do dzisiaj swoim wyjątkowym pięknem i kunsztem wykonania.

Budowa Kościoła Najświętszej Marii Panny, znanego po flamandzku jako Onze Lieve Vrouw, rozpoczęła się w XII wieku, jednak ukończona została dopiero w wieku XIV. W świątyni zachwycają swoją żywą, typową dla Średniowiecznej sztuki witrażowej, kolorystyką strzeliste, wysokie okna. Kościół zdobi również wyjątkowo piękna rzeźba autorstwa Michała Anioła- Madonna z Dzieciątkiem, podarowana przez patronów świątyni w XV wieku.

W XVII stuleciu sąsiad Belgii – Holandia przeżywała swój złoty wiek. Dominacja w handlu pozwalała Holandii na bycie również mecenasem sztuki wspierającym artystów, w tym twórców witraży. W kolejnym odcinku naszej wycieczki śladami europejskich witraży średniowiecznych poznamy wspaniałe niderlandzkie przykłady średniowiecznej sztuki witrażowej.