Opis produkcji wyrobów kryształowych w produkcji szkła dmuchanego

Huta Szkła Zawiercie – www.hsg.pl

Szkło kryształowe powszechnie znane jako kryształy po latach zapomnienia znów przeżywa swój renesans. Nieco zmodyfikowane i uproszczone formy oraz szlify coraz częściej powracają do łask i goszczą na stołach Polaków. Dzieje się tak ze względu na niezwykle właściwości tego produktu: barwę, przejrzystość oraz piękne refleksy świetlne, których nie zagwarantuje żaden substytut.

Warto przybliżyć więc sposób w jaki powstaje ten niezwykły i unikalny produkt. Kryształy posiadające te same właściwości mogą bowiem być wytwarzane na kilka sposobów. Wyróżniamy trzy główne metody produkcji:

• przy użyciu prasy,
• przy użyciu automatu wydmuchującego produkt,
• przy pomocy ludzi wydmuchujących produkty ręcznie.

Metodą wydmuchiwania ręcznego powstają dzbanki, karafki, bomboniery, owocarki i wiele innych.

Proces technologiczny wytwarzania wyrobów dmuchanych ze szkła kryształowego jest wieloetapowy i wymaga zachowania wielu parametrów tak, aby produkt końcowy spełniał oczekiwania wizualne oraz techniczne. Do najważniejszych parametrów produkcji, od których zależy jakość kryształów zaliczają się: temperatura topienia surowców, atmosfera pieca szklarskiego oraz odpowiednia jakość surowców.

Pierwszym etapem produkcji jest przygotowanie surowców, które stopione stworzą plastyczną masę, z której później formowane będą odpowiednie kształty. Masa szklana powstaje z tzw. zestawu szklarskiego, czyli mieszanki odpowiednich komponentów. Przygotowane i wymieszane surowce umieszczane są w piecu szklarskim (wannie szklarskiej), gdzie w wysokiej temperaturze następuje   proces fizyczno-chemiczny pozwalający uzyskać odpowiedniej jakości masę. Poszczególne surowce wchodzące w skład mieszanki są pilnie strzeżoną tajemnicą każdego producenta.

Ważnym elementem pieca szklarskiego jest część wyrobowa, z której czerpie się masę szklaną doprowadzoną do odpowiedniej lepkości pozwalającej kształtować wyroby. Na początkowych etapach produkcji niezmiernie ważne jest osiągnięcie odpowiedniej temperatury topienia, usunięcie wszelkich zanieczyszczeń mogących wpłynąć na czystość szkła oraz wyeliminowanie powstałych w wyniku procesów chemicznych pęcherzyków gazów.

Najciekawszym i najtrudniejszym etapem produkcji jest wydmuchiwanie produktów z wcześniej przygotowanej lepkiej i gorącej masy szklanej. Hutnik nabiera porcję szkła z rozgrzanego pieca, formuje bańkę (na ogrzany nabel nabiera się niewielką ilość masy szklanej i wydmuchuje z niej bańkę), następnie na nią nabiera właściwą porcję masy i wstępnie kształtuje szkło. Następnie nadal gorąca i czerwona masa jest rozdmuchiwana przez wtłaczanie ustnie powietrza z płuc przez ustnik piszczeli, w trakcie tej czynności hutnik żongluje jednocześnie piszczelą aby nadać porcji pożądany kształt. Wyrób końcowy może być formowany odręcznie lub z użyciem formy w czasie kształtowania odręcznego (wolnoformowa-nia) hutnik kształtuje masę ręcznie i od jego umiejętności i zmysłu artystycznego zależy efekt końcowy. Kształtowanie szkła przy użyciu formy polega na włożeniu do formy porcji masy i wdmuchiwaniu powietrza przez piszczel do jej wnętrza aby przybrała ona kształt wnętrza formy. Pozwala to na tworzenie kształtów o licznych krzywiznach niemożliwych do wyprodukowania mechanicznie.

Do uformowanych, gorących jeszcze wyrobów szklanych przypaja się (dokleja) elementy funkcjonalne np. uchwyty albo ozdobne elementy.

Uformowane wyroby są odprężane w specjalnych piecach zwanych odprężarkami. Proces ten ma na celu usuniecie naprężeń powstających w wyrobie w procesie formowania. Poprawne przeprowadzenie tego etapu decyduje o trwałości i odporności szkła. Wyroby umieszcza w odprężarce, stygną w sposób kontrolowany i dzięki temu nie pękają.

Odprężarka to rodzaj pieca. Ma długość kilkunastu metrów i przez jej środek biegnie taśmociąg, na którym umieszcza się wyroby. Taśmociąg przemieszcza wyroby z bardzo małą prędkością przez całe wnętrze odprężarki, w której w różnych miejscach panuje różna temperatura.

Po odprężeniu wyroby przekazywane są do działu zdobienia. Szlify wycinane w szkle przez zdobników są znakiem rozpoznawalnym kryształów. Wykonanie tradycyjnych, bogatych szlifów wymaga ogromnego kunsztu, dużej dozy cierpliwości oraz precyzji szlifierzy. To dzięki ich pracy wyroby kryształowe są wysoko cenione i poszukiwane na wielu rynkach zagranicznych.

Końcową fazą zdobienia jest polerowanie chemiczne. Wyroby poleruje się w celu nadania im połysku w mieszaninie kwasu siarkowego i fluorowodorowego. Proces polerowania jest przeprowadzany automatycznie w wannach przeznaczonych do tego celu.

Po tym procesie wyroby w przeważającej ilości są dozdabiane poprzez cieniowanie (kalerkę), matowanie lub grawerowanie. Grawerowanie jest najwyższym stopniem sztuki zdobienia szkła i opanowują ją bardzo nieliczni, uzdolnieni plastycznie zdobnicy.

Gotowe wyroby poddawane są szczegółowej, ostatecznej kontroli jakości w celu wyeliminowania wadliwych wyrobów. Kontrola wyrobów ze szkła kryształowego wykonywana jest ręcznie, dla zachowania najwyższych standardów. Następnie produkty są sortowane oraz pakowane również ręcznie aby nie uszkodzić cennych wyrobów. Zapakowane w ozdobne pudełka kryształy przewozi się do magazynu, gdzie czekają one na wysyłkę do klientów w kraju i za granicą.