Bartosz Piasecki
Od wielu lat w Pracowni Witraży Wieniawa-Piasecki tworzone są nietuzinkowe lampy witrażowe. W Barwach Szkła przybliżymy proces ich powstawania.
Lampa witrażowa jest wyjątkowym elementem wystroju wnętrz. Jest sztuką użytkową, która w każde pomieszczenie wleje ciepło i nową jakość. Nie jest ważne czy będzie to nieskomplikowana forma, czy bardzo zaawansowane dzieło. Różnorodność barw oraz wyjątkowość i niepowtarzalność kształtu z pewnością sprawią, że w otoczeniu lampy witrażowej będzie panowała przyjemna atmosfera.
Rozkwit lamp witra
żowych nastąpił w okresie secesji. Głównie za sprawą amerykańskiego projektanta oraz przedsiębiorcy Louisa Comfort Tiffany’ego, który wprowadził do świata witraży alternatywną, do klasycznej – ołowianej, technikę miedzianej folii. Wyjątkowego uroku wyrobom L. C. Tiffany’ego dodaje również zastosowanie nieprzeźroczystego opalizowanego szkła, w którym można odnaleźć tysiące barw .
Pierwsza lampa Tiffany powstała pod koniec XIX wieku Nowa, wówczas, technika witrażowa pozwoliła na tworzenie skomplikowanych i pięknych wzorów. Tworzone lampy witrażowe składały się w wielu drobnych elementów, będąc dziełami niemalże z pogranicza jubilerstwa. Każda lampa była wykonywana ręcznie przez rzemieślników. Ta tradycja tworzenia lamp witrażowych przetrwała do dzisiaj i jest stosowana w Pracowni Witraży Wieniawa-Piasecki.
Poniżej prezentujemy kolejne etapy tworzenia klosza lampy witrażowej, w kolejnych fazach produkcji, które mają najistotniejszy wpływ na stronę estetyczną oraz jakość i trwałość gotowego dzieła.
Witraż swe piękno zawdzięcza światłu. Światło tworzy kolor. A dobranie odpowiedniego koloru to podstawa pracy witrażysty. Najtrudniejszy jest wybór szkła. Praca nad dziełem rozpoczyna się od doboru szkła.
Na szkle rysujemy pojedyncze elementy wzoru. Wycinamy je diamentowymi nożami, a następnie szlifujemy ranty poszczególnych szklanych elementów.
Ponieważ elementów jest bardzo dużo, to początkowo umieszczamy je w pojemnikach odpowiednio do wielkości powtarzalnych elementów.
Tak przygotowane szkła układamy według wzoru.
Przygotowane elementy (oszlifowane) oklejamy, na szczytach szkieł, miedzianą taśmą. Element opleciony miedzią musi ponownie wrócić na swe miejsce we wzorze, aby kolejno można było przenieść go na kopyto. Kopyto, to trójwymiarowy szablon klosza lampy, na którym umieszcza się poszczególne elementy w celu ich późniejszego połączenia.
Najwygodniej jest kiedy na powierzchni kopyta narysowana jest siatka rozmieszczenia poszczególnych elementów. Ułatwia to znakomicie ich układanie.
Kopyta wykonane są z drewna lub tworzywa sztucznego. W hurtowniach witrażowych dostępne są również kopyta wykonane ze styropianu. Szklane elementy wzoru układamy delikatnie na powierzchni kopyta. Do mocowania elementów na powierzchni podłoża najczęściej stosuje się specjalny wosk. Należy jednak pamiętać aby ilość użytego wosku nie uniemożliwiła w późniejszej pracy zdjęcie lampy witrażowej z kopyta.
Ważnym elementem klosza lampy witrażowej jest kapa, czyli okrągły metalowy element na szczycie lampy. Umieszczamy ją precyzyjnie, tak aby klosz witrażowy równo spoczął na podstawie lub zawisła na łańcuchu.
Gdy wszystkie elementy zostaną ułożone na kopycie witrażysta przystępuje do lutowania szkieł.
Do lutowania używamy cyny LC60 oraz wody lutowniczej, którą przy pomocy pędzelka przecieramy powierzchnię miedzianej taśmy.
Początkowo należy lutować punktowo, miejsca styku elementów. Następnie łączymy dokładnie wszystkie części szklane elementy, oklejone uprzednio taśmą miedzianą.
Trzeba dbać przy tym o delikatność oraz równość spoin.
Po zlutowaniu zewnętrznej powierzchni klosza, zdejmujemy go delikatnie z kopyta i lutujemy wnętrze czaszy.
Lampy witrażowe o dużej średnicy wymagają wlutowania dodatkowych elementów wzmacniających w postaci miedzianych, mosiężnych lub stalowych drutów.
Klosz uzyskuje ostateczny wygląd po dokładnym umyciu oraz pokryciu lutów specjalną patyną, tak aby zmienić kolor cyny na ciemniejszy. Na zakończenie prac należy zabezpieczeniu lampę witrażową antyoksydantem.
Tak właśnie od ponad 100 lat powstają lampy witrażowe. Przy ich tworzeniu niezbędna jest precyzja i cierpliwość, a zmysł artystyczny pozwala lampę witrażową zamienić w dzieło sztuki. Proszę pamiętać, że w lampach witrażowych najważniejszy jest dobór szkieł, najważniejszy jest kolor i przejścia między barwami.
