Andrzej Bochacz
Metod kalkulacji jest wiele.
Zadaniem kalkulacji jest uzyskanie danych, na podstawie których można ocenić ekonomiczną efektywność wytworzenia określonego wyrobu. Kalkulacja ceny wyrobu finalnego określona jest przez łączny koszt użytych materiałów, wykonanych usług oraz narzutów uwzględniających dodatkowe składniki kosztów wytworzenia.
Ogólne zasady obliczania kalkulacji są wspólne dla większości sytuacji.
Należy wyliczyć koszty poniesione w procesie wytwarzania wyrobu. Składają się one z dwóch podstawowych grup:
- koszty materiałów
- koszty robocizny
Koszty materiałów – KM. W tej części liczymy koszty zużytych materiałów. Aby ułatwić sobie obliczenia uwzględniamy tzw. materiały grube, czyli szkło, cynę, profile ołowiane oraz taśmę. Pamiętajmy również o uwzględnieniu odpadów (nawet jeżeli uda się je kiedyś wykorzystać, to na tym etapie traktujemy je jako stratę). Wartość materiałów obliczamy w cenach zakupu.
Koszty robocizny – KR. Najprostszą metodą jest ocena własnych umiejętności oraz określenie oczekiwanego, miesięcznego wynagrodzenia. Wartość ta powinna być brutto, czyli zawierać w sobie podatek dochodowy oraz inne koszty pośrednie takie jak składki na ZUS. Średni godzinowy miesięczny wymiar etatu to 176 godzin. Zatem wynagrodzenie dzielone przez 176 daje w wyniku koszt stawki godzinowej. Wobec powyższego koszty robocizny, to iloczyn stawki godzinowej oraz czasu poświęconego na wykonanie pracy. Niezmiernie trudno jest uzyskać pełną wydajność, czyli realizować zadania nieprzerwanie przez osiem godzin w ciągu dnia. W związku z tym zalecam zastosować współczynnik korygujący, który ustali wydajność na poziomie np. 80%. Najłatwiej to zrobić poprzez skrócenie wymiaru etatu ze 176 godzin do 140 godzin (ok. 80%).
Koszty pośrednie – KP. To bardzo pojemny rozdział. Zacznijmy od tzw. materiałów statystycznych, czyli takich, dla których zmierzenie zużycia jest trudne – patyna, płyn lutowniczy, olej, środki do mycia, rękawiczki, szmatki, papier, ręczniki, brystol, flamastry, kredki, kalka maszynowa, woda, zużyta energia elektryczna, koszty najmu lub czynszu mniejszej lub większej powierzchni a nawet wypita herbata, czy kawa. Sumujemy wartości z miesiąca, kwartału lub dłuższego okresu czasu i dzielimy przez łączny czas spędzony w pracowni. W ten sposób obliczamy pierwszy koszt pośredni – KP1.
Wyposażenie, czyli narzędzia i urządzenia podlegają tzw. amortyzacji. Oceniamy przez jaki czas będziemy z nich korzystali i ponownie dzielimy tak, by uzyskać wartość dla jednej godziny. W ten sposób obliczamy drugi koszt pośredni – KP2.
Można także uwzględniać inne koszty pośrednie stosownie do indywidualnych warunków – KP3.
Przy kosztach zawsze należy pamiętać o ich rozsądnej minimalizacji, gdyż one właśnie stanowią główne źródło wzrostu ceny finalnej produktu.
Suma kosztów KP1, KP2 i KP3 tworzy łączne koszty pośrednie KP. Wygodnie obliczać te koszty w odniesieniu ich do jednej roboczogodziny.
Koszty pośrednie wyrobu, to iloczyn stawki godzinowej łącznych kosztów pośrednich oraz czasu poświęconego na wykonanie pracy.
Suma KM + KR + KP daje koszt podstawowy, do którego dodajemy oczekiwany zysk (np. dla 20% zysku wartością będzie to iloczyn kosztów i 20%).
Przykład.
Wykonaliśmy witraż o wielkości 30×40 cm poświęcając na to 15 godzin czasu. Jaka powinna być jego cena przy spodziewanym 20% zysku.
Koszty materiałów – KM
- szkło – 0,3*0,4*1,2(strata szkła 20%) = 0,144 m2 * 250 zł (przeciętna cena) = 36 zł;
- cyna 0,4kg * 80 zł (przeciętna cena) = 32 zł;
- taśma 10mb (rolka 33mb – 30zł) = 10 zł;
- ceownik stalowy do ramki (2mb – 5 zł) = 4 zł;
- Razem KM – 82 zł
Koszty robocizny – KR
- forma zatrudnienia – umowa zlecenie z 20% kosztami uzyskania przychodu;
- oczekiwane wynagrodzenie netto – 3.600 zł;
- oczekiwane wynagrodzenie brutto (składki na ZUS oraz zaliczka na podatek dochodowy) – 5.000 zł;
- współczynnik wydajności – 80%;
- stawka godzinowa 5000/140 = 35,70 zł;
- Razem KR – 15 godzin * stawka 35,70 zł = 535,50 zł
Koszty pośrednie – KP
- na materiały statystyczne wydaję miesięcznie 280 zł, czyli 280/140 = 2 zł;
- koszt wyposażenia wynosi 5000 netto i przewiduję wykorzystywać je przez 3 lata, zatem 5000 / (3 lata * 12 miesięcy * 140 godzin) = 1 zł;
- koszty inne szacuję na 0,50 zł;
- Razem KP – 2 + 1 + 0,50 = 3,50;
- Razem KP dla witraża – 3,50 * 15 = 52,50 zł
Koszt podstawowy – 82 + 535,50 + 52,50 = 670 zł
Zysk 20% = 670 *0,20 = 134 zł
Wartość łączna 804 zł
