Witraże, które zafascynowały Vincenta van Gogha
Historycy przez wiele lat nie potrafili zlokalizować miejsca, w którym znajdowały się witraże, które zafascynowały Vincenta van Gogha. Wspominał o nich w swoich listach do brata, jednak nie określił dokładnie, gdzie dokładnie je widział.
Historycy byli zaintrygowani tą kwestią odkąd odczytali list malarza o obejrzeniu projektów witraży w Londynie, w 1876 roku. Przez ponad sto lat nikt nie miał pojęcia, o jakie okna chodzi, aż w końcu historyk sztuki – Max Donnelly, odnalazł je w odległej wiosce, w Hampshire. Po wykonaniu iście detektywistycznej pracy naukowiec wytropił dwa wysokie okna witrażowe w kościele św. Andrzeja w Owslebury, koło Winchester, odpowiadające opisom z listów van Gogha.
Powyższe witraże zostały zlecone do wykonania przez hrabiego Northesk. Chciał, aby zostały w nich sportretowane jego przedwcześnie zmarła żona i córka.
Na witrażach córka hrabiego – Lady Margaret Carnegie, przedstawiona została, jako młoda Maryja Dziewica, zaś jego żona – Georgina, jako starsza Maryja Panna. W tamtych czasach nie każde studio witrażowe podjęłoby się wykonania tego typu witraży, ponieważ okna miały przedstawiać kobiety, w dwóch wersjach dziewicy Maryi. Każdy witraż posiadał inny, religijny napis.
Vincent van Gogh, który był głęboko religijny, zobaczył projekty w Cottier and Company i napisał o nich do swojego brata Theo tymi słowami:
„Widziałem szkice do dwóch witraży w kościele. W środku jednego z nich znajduje się portret starszej pani, o niezwykle szlachetnej twarzy, z napisem „Bądź wola Twoja”. W drugim zaś oknie jest portret jej córki, z napisem- „Wiara jest istotą rzeczy, których się spodziewamy, dowodem rzeczy nie widzialnych „.
Jedna z inskrypcji została zmieniona w czasie między projektem a montażem witraży w kościele. Napis w oknie córki hrabiego został przemalowany tak, by brzmiał: „Nie strach, a tylko nadzieja”.
Witraże, które zafascynowały Vincenta van Gogha zostały umieszczone w kościele św. Andrzeja w Owslebury, koło Winchester, w1784 roku.
Kiedy dzieła van Gogh’a stały się sławne w XX wieku, jego korespondencja z bratem i Gauguin’em stała się obiektem badań historyków, ale nikt z nich nie potrafił ustalić, o jakich witrażach pisał wielki malarz . Dopiero Donnelly wpadł na trop okien, gdy pisał artykuł o witrażu Daniela Cottiera i zobaczył zdjęcia witraży z kościoła św. Andrzeja w Owslebury. Przypomniały mu te opisywane w listach van Gogha i zainspirowało go to do dalszych badań, prowadzących do uzyskania odpowiedzi na pytanie, czy są to faktycznie witraże opisywane przez wielkiego artystę.
Ostateczne potwierdzenie tego faktu nastąpiło w momencie, gdy historyk odkrył stary rodzinny album rodziny Cottiera, w którym wklejono kopie projektów, które widział van Gogh.
Malarz miał możliwość zobaczyć szkice w czasie, gdy mieszkał w Isleworth w Londynie i nauczał w szkole u wielebnego Thomasa Slade-Jonesa. Odebrał swoje wynagrodzenie za pracę w szkole i wszedł do pomieszczeń firmy Cottier and Company. Wtedy właśnie zobaczył projekty witraży. Później napisał list do swojego brata, który był chory. W liście wspomniał w szczegółach, o prawie wszystkim, co robił tego dnia – w tym o wrażeniu, jakie zrobiły na nim zobaczone szkice witraży. Pamiętał nawet napisy w oknach, chociaż jeden z nich został zmieniony przed zamontowaniem w kościele.
Van Gogh natknął się na projekty witraży Cottiera, gdy miał 23 lata. Później tworzył swoje wspaniałe dzieła, z których żadne nie zostało sprzedane za jego tragicznego życia i ostatecznie zastrzelił się w 1890 roku w wieku 37 lat.
Jego wyjątkowa wrażliwość malarska ujawniła się między innymi w tym, że potrafił dostrzec szczególne piękno w przypadkowo napotkanych szkicach dwóch wspaniałych witraży.
