Witraż na cmentarzu

Andrzej Bochacz

Jedną z podstawowych zalet technologii 12U jest odporność wyrobu finalnego na warunki atmosferyczne.

(Technologia 12U została opisana szczegółowo w nr 2/2011 Barw Szkła oraz była szeroko omawiana i prezentowana podczas ostatniego zjazdu easy-Art       w Legionowie).

Możliwe zatem jest wprowadzenie witraża w przestrzeń otwartą, narażoną na deszcz, wiatr, mróz, lód i duże różnice temperatur.

Wyeliminowanie ograniczeń zaowocowało koncepcją wprowadzenia witraży w przestrzeń zarezerwowaną dotychczas dla kamienia – na cmentarz.

Trwałość kamiennych pomników zadecydowała o powszechności rozwiązania. Niekiedy spotykamy elementy metalowe lub drewniane.

Puszczając wodze fantazji, realnym staje się instalacja barwnych (dostosowanych nastrojem oraz powagą do miejsca) obrazów. Można sobie wyobrazić umieszczenie zabezpieczonych odpowiednio obrazów, jednak ich wrażliwość na promienie słoneczne, szczególnie na   promienie UV jest wysoka. Witraż złożony z kolorowych, barwionych w masie szklanych elementów jest odporny na negatywny wpływ tego czynnika. Szkło nie zmienia swoich kolorów przez stulecia. Może pokrywać się brudem, który łatwo usunąć. Szczególnie proste jest to w wyrobach wykonanych w technologii 12U, gdyż witraż otoczony jest z obu stron gładką powierzchnią .

Witraż umieszczony w przestrzeni cmentarnej poza czynnikami atmosferycznymi wrażliwy jest na uszkodzenia mechaniczne. Spadające konary drzew, czy zwykła nieostrożność odwiedzających mogą zagrozić trwałości kruchego szkła.

Zaradzić temu można na dwa sposoby.

Przede wszystkim obramowanie, które należy wykonać z kamiennych profili. Z jednej strony nadadzą one właściwego charakteru całej pracy. Z drugiej strony,   kamienna rama będzie stanowiła doskonałe zabezpieczenie szklanych krawędzi.

Drugim sposobem jest zastosowanie odpowiednio wytrzymałych płyt szklanych z obu stron witraża. Należy pamiętać o tym, że jednolite tafle szkła są dostępne w szerokim zakresie grubości od 2 do 20 mm. Po zahartowaniu szkło uzyskuje znacznie wyższą wytrzymałość mechaniczną. Uważam, że w przypadku witraży i technologii 12U w przestrzeni cmentarnej, właściwym będzie wykorzystywanie jako płyt szklanych zespołów złożonych ze sklejonych tafli szklanych (tzw. bezpieczne szkło). Zastosowanie klejonych i hartowanych tafli szklanych będzie dodatkowym zabezpieczeniem. Minimalna grubość takiej tafli w omawianych zastosowaniach powinna wynosić 5+5mm, czyli 10mm.