Theo van Doesburg
Jeden z najwybitniejszych artystów pierwszej połowy XX wieku, Theo van Doesburg, znany jest przede wszystkim jako zagorzały propagator neoplastycyzmu. Był nie tylko malarzem, ale również dekoratorem, poetą, architektem i teoretykiem sztuki. W jego twórczości pojawiają się także niezwykle oryginalne, abstrakcyjne witraże.
Theo van Doesburg urodził się 3 sierpnia 1883 roku w Utrechcie w Holandii. Naprawdę nazywał się Christian Emil Marie Küpper. Swoją karierę malarską rozpoczął około 1900 roku. Początkowo interesował się postimpresjonizmem i fowizmem. W 1915 roku odkrył twórczość Pieta Mondriana. Zafascynowany jego pracami i podejściem do sztuki, sam zaczął tworzyć geometryczne abstrakcje na podstawie przedmiotów z natury. Wszystkie prace van Doesburga powstałe w ciągu kolejnych lat wyraźnie nawiązują do dzieł Mondriana. Kompozycje zbudowane są z pionowych i poziomych linii, a gama kolorystyczna ogranicza się do barw podstawowych.
Theo van Doesburg odegrał bardzo ważną rolę w tworzeniu się grupy De Stijl. Była to założona w Lejdzie grupa artystów abstrakcjonistów, tworzących zgodnie z nowym kierunkiem stworzonym przez Pieta Mondriana – neoplastycyzmem. Jego główne założenia opierały się na komponowaniu dzieła za pomocą pionowych i poziomych linii, które przecinając się tworzyły kwadraty, wypełniane za pomocą barw podstawowych. Wśród twórców związanych z grupą był również holenderski architekt Jacobus Johannes Pieter Oud. To właśnie dla niego van Doesburg po raz pierwszy zaprojektował witraże w 1916 roku. Od tego czasu szklane kompozycje stały się istotną częścią jego twórczości.
Niektóre z prac van Doesburga inspirowane były fizycznymi przedmiotami, które artysta przetwarzał na zorganizowany system linii, form i kolorów. Ich powtarzalność, obrót czy odbicie były swego rodzaju wariacją. Przykładem może być abstrakcyjna wersja siedzącej kobiety czy łyżwiarza. Motyw zmienia się w moduł, który jest zwielokrotniany i obracany pod różnymi kątami. Po 1920 pojawiają się już kompozycje czysto abstrakcyjne, bez żadnych odniesień do realnie istniejących obiektów i postaci. W nowojorskim Museum of Modern Art można zobaczyć projekt witraża do Christian ULO School z lat 1922-23.
Theo van Doesburg przez całą swoją karierę współpracował z najwybitniejszymi architektami dla których tworzył nie tylko witraże, ale też płytki podłogowe. Jego okna to kolorowe, geometryczne kompozycje. Większość z nich zbudowana jest z prostokątów wyznaczonych przez klarowne pionowe, poziome, a czasem lekko skośne, czarne linie. Artysta zmarł 7 marca 1931 roku w Davos w Szwajcarii.