Tag: konserwacja witraży

Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

Opublikowano przez

W drugiej części naszego cyklu dotyczącego tematu, jakim jest ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2, poznamy kolejne przyczyny ich niszczenia oraz plan ich ratowania.

Chociaż szkło, jako materiał znane jest ze swojej odporności, jednak zanieczyszczenia i różnice w składzie szkła mogą powodować znaczną jego niestabilność chemiczną, która może w konsekwencji skutkować procesami destrukcyjnymi.

Szkło jest także podatne na zanieczyszczenie atmosferyczne, a długie okresy wilgotności mogą przyspieszyć zniszczenie szkła chemicznie niestabilnego. W miarę upływu czasu ta forma destrukcji może się pogłębiać i rozprzestrzeniać, aż warstwa szklanej powierzchni rozpadnie się lub stanie nieprzejrzysta.

Takie zmętnienie występuje, gdy woda przechodzi przez kolejne pęknięcia, powodując powstawanie nieprzezroczystych syngenitów i kryształów gipsu, które blokują światło. Ponieważ kryształy te rosną, stanowią jeszcze większe zagrożenie dla szkła, ostatecznie przebijając powierzchnię i rozkładając delikatną warstwę farby.

Płyty szklane mogą także matowieć w wyniku utlenienia pewnych metali, takich jak mangan, który był dodawany do późno średniowiecznego szkła.

W trosce o przetrwanie dla potomnych konieczna jest ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja 2

Jak wspomnieliśmy wcześniej warstwa farby może ucierpieć w wyniku pogorszenia się stanu samego szkła. Ta delikatna warstwa jest jednak również zagrożona innymi rodzajami uszkodzeń.

Powierzchnie malowane, które były nanoszone na szkło zimne i opalane, są szczególnie podatne na uszkodzenia spowodowane kondensacją lub wietrzeniem. Dzieje się tak jeśli zostały niewłaściwie potraktowane podczas procesu produkcyjnego. W efekcie znikają całe elementy witraża, takie jak twarze postaci czy inne drobne szczegóły.

Negatywny wpływ na stan farby ma również promieniowanie UV.

Największe zagrożenie dla stanu szkła w witrażu stanowi korozja struktury szkieletowej, w jakiej jest on osadzony.Chociaż elementy kamienne nie są podatne na nadmierną zmianę ze względu na warunki środowiska, nie dotyczy to metali, które znacznie bardziej niszczeją w miarę upływu czasu.

Na przykład camee, które tworzą matrycę okna witrażowego, w przypadku których najczęściej stosuje się ołów i cynk, ulegają sporej rozszerzalności cieplnej i kurczeniu się. Ostatecznie powoduje to zmęczenie metalu, co z kolei osłabia połączenia pomiędzy szklanymi płytkami, sprawiając, że całe panele deformują się lub po prostu rozpadają.

Właściwa konserwacja opierać musi się na dokładnych badaniach i szczegółowej dokumentacji.Konserwator powinien zapoznać się nie tylko z ogólnymi materiałami, z którymi pracuje, ale także ze szczegółami specyficznymi dla danego projektu, aby zrozumieć i zaspokoić potrzeby danego witrażu.

Korzystając z tej wiedzy konserwatorzy mogą opracować plan ochrony lub konserwacji, który może być wykorzystany w całym projekcie.

Powstała lista kryteriów etycznych i filozoficznych stosowanych do ochrony witraży:

  1. Wszystkie materiały i procedury powinny być odwracalne, bez wpływu na element.
  2. Cała interwencja musi być najmniej inwazyjna, aby osiągnąć zamierzony cel.
  3. Należy w miarę możliwości zachować oryginalny materiał.
  4. Należy szczegółowo zapisać wszystkie warunki, procedury, materiały i procesy.
  5. Ręka lub styl konserwatora nie powinny być widoczne dla przypadkowego obserwatora na obiekcie. Jednak wszystkie konserwacje powinny być rozpoznawalne dla przyszłych konserwatorów.
  6. Konserwator jest etycznie zobowiązany do zapewnienia najwyższej jakości odtwarzania dzieła, jaka jest w jego mocy. Bez względu na swoją osobistą opinię o wartości obiektu.

Chociaż niniejsza lista nie jest wyczerpująca, ilustruje ona podstawowe zasady, na których należy opierać odpowiedzialne decyzje w zakresie ochrony witraży. Najważniejsze z tej listy są podstawowe idee minimalnej interwencji i odwracalności działań konserwacyjnych, które są konieczne, aby zagwarantować, że całkowita integralność okien, jako obiektów historycznych i ich wartość artystyczna, nie będą zagrożone.

 

 

Ochrona witrazy i ich konserwacja

Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja

Opublikowano przez

Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja ma na celu zachowanie  barwnych szkieł w oknach dla obecnych i przyszłych pokoleń. Konserwacja witraży obejmuje wszelkie działania mające na celu zapobieganie, łagodzenie lub odwrócenie procesów pogarszania się ich stanu.

Zabytkowe witraże są częścią zbiorowego dziedzictwa kulturowego świata. Są jedną z najpiękniejszych i najbardziej atrakcyjnych form dekoracji architektonicznych. Jest to jednak również jeden z najbardziej narażonych na działania zewnętrzne elementów budowli. Sama struktura szkła, farba służąca do jej zdobienia, a nawet metalowa konstrukcja, w której szyba jest osadzona, są narażone na ryzyko pogorszenia się ich jakości i wymagają stałych prac konserwatorskich w celu zapewnienia ich długotrwałego istnienia.

Zabytkowe szkło podlega zniszczeniu spowodowanemu ciągłą ekspozycją na zmienne warunki atmosferyczne. Nieodłącznym problemem związanym z konserwacją witraży jest wrodzona kruchość szkła i ewentualna niestabilność chemiczna materiałów, z jakich są wykonane, takich jak na przykład farby. Pogorszenie nie zawsze występuje stopniowo, może również nastąpić nagle i katastrofalnie,

Ze względu na delikatną strukturę materiałów, z jakich wykonywane są witraże oraz niezwykłą historyczną i estetyczną ich wartość, wszelkie zabiegi ochronne powinny być zaplanowane i wykonane przez profesjonalnych konserwatorów i rzemieślników, którzy zostali specjalnie wyszkoleni w tej dziedzinie.

Ochrona zabytkowych witraży i ich konserwacja wymaga udziału najwyższej klasy specjalistów z tej dziedziny.

W czasie prac konieczne jest zachowanie wspólnej odpowiedzialności wszystkich zaangażowanych osób. Niezbędne  jest również zasięgnięcie opinii profesjonalistów w celu zapewnienia starannego i odpowiadającego zasadom sztuki witrażowej procesu konserwacji. Z tego powodu wszystkie projekty powinny zaczynać się od planu konserwacji, obejmującego badania w takich dziedzinach, jak historia okien czy budynków, oraz związane z nimi zmiany, jakie miały miejsce w przeszłości.

Głównym celem ochrony jest spowolnienie tempa pogarszania się stanu witraży, spowodowanego przez różne czynniki. Jest to tak istotne, że ​​pomniejsza do minimum znaczenie, na przykład, informacji historycznych lub wartości estetycznej zawartych w oknie.

W przypadku witraży te wysiłki komplikują się z powodu natury samego medium. Dzieje się tak, ponieważ okno witrażowe jest „złożonym obiektem”,  wykonane z więcej niż jednego materiału składowego, z którego każdy ma swoje własne zagrożenia i potrzebę ochrony.

Oprócz najbardziej oczywistego elementu jakim jest szkło, wszystkie okna zazwyczaj wymagają jakiejś farby lub dodatkowych czynników,  takich jak paski metalowe lub „kamee” używane do łączenia kawałków szkła razem, materiałów uszczelniających oraz systemów mocujących lub ram.

Przyczyny niszczenia witraży

Zdecydowana większość witraży została pierwotnie stworzona, aby funkcjonować  jako część fasady budynku, oddzielająca wnętrze konstrukcji od zewnętrznych warunków otoczenia. W rezultacie większość zabytkowych, przeszklonych powierzchni pozostaje stale narażona na szkodliwe warunki, w tym między innymi: światło ultrafioletowe, związane ze światłem słonecznym, ekstremalne warunki pogodowe, wewnętrzne i zewnętrzne zanieczyszczenie spowodowane przez człowieka oraz uszkodzenia biologiczne wywołane przez szkodniki, takie jak gołębie, nietoperze i różne mikroorganizmy.

W rezultacie panele witrażowe często pokryte są grubymi warstwami brudu, który w końcu zakrywa spoczywającą pod spodem farbę. Wpływy środowiskowe odgrywają również istotną rolę w dalszym pogarszaniu się stanu metali i ich kształtu, co może powodować znaczne szkody strukturalne.

Oprócz tego typu przyczyn, dalsze pogarszanie się stanu witraży może wynikać z niezliczonych innych czynników, które wpływają na materiały, z których zbudowane jest okno, takie jak wibracje związane z użytkowaniem i położeniem budynku czy pozostałości poprzednich niewłaściwych zabiegów konserwatorskich i napraw, które spowodowały pogorszenie i zwiększenie na przykład procesów korozyjnych innych materiałów.

W kolejnych artykułach poznamy przyczyny niszczenia szkła, odkształceń i deformacji w zabytkowych witrażach oraz rodzaje uszkodzeń malowanych powierzchni.